Ekonomik altyapıyı temellendirme bağlamında Türk resminde biçim sorunları

Abstract

VI ÖZET `Çağdaş Türk Resmi` 1 883 'te Sanayi-i Nefîse'nin kuruluşuyla başlamaktadır. Osman Hamdi Bey' in önderliğinde açılan bu okul doğrudan sanat amaçlı ilk kurum oluşunun yanı sıra, Türk resminde bir dönüm noktasını başlatmıştır. Anonim sanatçı kimliğiyle gerçekleştirilen yüzey ilgilerine dayalı Türk resmi, Batı sanatının akademizm içindeki ilkelerine dayalı betimlemeyoluna girmekle, gelenekten kopar. XIX. yüzyıl manzara resmi gelenek ile bu dönüm noktası arasında yeterli ve bilinçli bir geçiş süreci sağlayamadığı için, Doğu ve Batı resmi arasındaki temel ayrımların getirdiği sorunlar, çağdaş Türk resmi içinde çözülmeye çalışılmıştır. Bu çalışma, XIV.v^ XV. yüzyıl Osmanlı minyatürü ile Osmanlı toplum yapısı arasındaki ilgi üzerinde odaklanmaktadır. Yeniçağ'da Osmanlı resim etkinliğinin Batıdakine benzer bir dönüşümü gerçekleştirmeyişinin nedenleri, `belirleyen` ve `etkileyen` öğeler olarak tarihsel bilgiler ışığında ayıtlanmaya çalışıldı. Batı sanatının Yeniçağ'da ekonomik dönüşüm sürecini başlatan evrilmenin Osmanlı toplum yapısı içinde gerçekleşme koşullarının olmadığı, Osmanlı toplumunun özgül yapılanış modeli gösterilerek verilmeye çalışıldı. Bu yapı içinde oluşturulan minyatür üzerinde önemli etkiler olarak XVII. yüzyıla değin islamiyet, XVII. yüzyıldan sonra Batı etkisi incelendi, islamiyet etkisi gibi Batı etkisinin de nitelik ve nicelik açısından ne ölçüde değiştirici etken olduğuna açıklık getirilmeye çalışıldı. Bu nedenle, gerek İslamiyet gerek Batı etkilerini belirleyen nesnel koşullar tarihsel bilgilerin ışığındaelealındı. Bu etkilerin geleneksel resim etkinliği üzerindeki yansımaları, resim örneklerinin biçim çözümlemeleri yapılarak gösterildi. Başta da değinildiği gibi, Sanayi-i Nefîse'nin bünyesinde başlatılan Batı anlamında Türk resmi yeni bir dönemdir. Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşuyla geleneğin temellendiği altyapıda da bir dönüm noktası gerçekleşir. Bu çalışma, Osmanlı toplum yapısına temellendirilen Türk resim geleneğinin dönüşüm evresine değin sürdürülmekte, daha sonraki gelişmeler bir başka çalışmanın konusunu oluşturmaktadır.

vn SUMMARY `Modern Turkish Painting` commences in 1883 with the foundation of Sanayi-i Nefise. Besides being the first exclusively art-oriented institution, this school founded under the auspices of Osman Hamdi Bey became a turning-point in Turkish painting. The artistic production of Sanayİ-i Nefise, whic was carried out by a collective spirit and anonymous artistic identity and based upon surface interests, actualized a break with the traditional Turkish art as it set out to adopt the descriptive mode of Western academic art principles. Since nineteenth-century scenery painting was not able to realize a sufficient and conscious transition between the tradition and this turning-point, it was modern Turkish painting's duty to try to resolve the problems that came into scene as a result of basic differences between Western and Eastern art traditions. This dissertation focuses on the interrelationship between the fourteenth and fifteenth century Ottoman miniature painting and its social structure. It tries to find out and analyze the reasons why Ottoman painting activity failed to realize a transformation similar to that of the Western art, and identifies these reasons as `determinant` and `effective` factors under the light of historical facts. By considering the specific nature of Ottoman social structuring, it also tries to show that it was not possible for the Ottoman social structure to bring about the evolution which made possible the economic transformation in the Western art during the modern era. The miniature painting produced within the Ottoman social structure was heavily influenced by Islam until seventeenth century and by the West thereafter. This study also aims at clarifying a crucial question: To what extent did Islamic and Western influences become a transformative factor in Turkish painting both quantitatively and qualita tively? For this question to be duly handled, the objective circumstances determining both Islamic and Western influences are taken into consideration on the basis of historical facts. Formal analyses of several paintings are made in order to demonstrate how far these influences are reflected upon traditional painting activity. As mentioned above, the westernized Turkish painting commenced in Sanayi- i Nefise is the beginning of a new period in Turkish art history. The foundation of Turkish Republic also brought a radical change in the infra-structure upon which traditional Turkish art was based. This dissertation discusses the developments in Turkish painting traditon up to the transformation stage, since the developments following it constitute the subject of another study.