İdris Küçükömer`in sivil toplum anlayışı Türkiye`de sivil arayışa bir örnek

Abstract

ÖZET Sivil toplum kavramı son yıllarda, çeşitli alanlarda, oldukça yoğun bir biçimde tartışılmaktadır. Tartışma devlet ile toplum arasındaki ilişkiler, devletin yani politik toplumun ve sivil toplumun yapısı üzerinde yürümektedir. Tartışma ülkemizde 1 980 sonrasında başlamıştır ve halen sürmektedir. Sivil toplumun yapısı toplumsal koşullardaki değişme ile birlikte değişmektedir. Farklı yapıya sahip toplumlarda da sivil toplum farklı öğelere sahip olacaktır. Bu nedenle sivil toplum konusundaki tartışmaya toplumsal yapının ayrıntılı bir incelenmesi ile başlanmalıdır. Türkiye için yürütülen sivil toplum tartışmasında ve Türkiye'de sivil toplumu güçlendirmek adına yapılan önerilerin ortaya konmasında da toplumsal yapının incelenmesi öncelik taşır. Sivil toplum kavramı, batı düşüncesinde, ortaçağın sonunda, iktidarın dışında faaliyet gösteren ve iktidara karşı bir güç olarak ortaya çıkan burjuvaziyi nitelemek amacıyla kullanılmıştır. Ancak gelişen süreç içerisinde toplum içinden çıkan güçler de sivil toplum içerisinde yer almışlardır. Ancak batı toplumlarının yapısı ile batı dışı toplumların yapısı birbirinden farklıdır. Bu nedenle sivil toplum kavramı üzerinde düşünürken kendi toplumsal yapımız göz önüne alınmalıdır. İdris Küçükömer 1960ların ortalarında itibaren yazdığı yazılarda konuyu bu farklılık üzerinden ele almış ve bizde neden sivil toplum oluşmadığı sorusuna cevap aramıştır. Küçükömerin bu konuda üzerinde durduğu kavram bürokrasidir. Bürokratik mekanizma bizde gerçek anlamıyla bir sivil toplumun ortaya çıkmasını engellemiştir. Çözüm bu bürokratik mekanizmanın aşılmasıdır. Küçükömer'in görüşlerinden yola çıktığımızda sorun bürokratik mekanizmanın nasıl aşılacağı sorusu olarak ortaya çıkar. Bu mekanizma bireylerin, grupların, sınıfların politik hayata katılımını sağlayacak, aşağıdan yukarıya doğru örgütlenmiş sivil toplum örgütlerinin kurulmasıyla kırılabilir.

SUMMARY In the last years, the concept of civil society has been discussed in different spheres. This discussion which is concentrated on the relationship between state and society, continues on the structure of politic and civil society. In Turkey, this debate was started after 1980's. This structure of civil society changes with the transformation of social conditions. In societies which have different structures, the civil society also has different elements. Because of this reason we have to start the discussion of civil society with the examination of social structure in detail. The examination of social structure is important for both civil society discussions about Turkey and proposals to strengthen the civil society in Turkey. The concept of civil society, in the middle age, was used for conception of bourgeois. But later, the new groups and classes also took part in the civil society. The structure of western societies and non-western societies are different. So we have to consider our social structure when we think about the conception of civil society. İdris Küçukömer examined this concept in his articles after the mid 1960's, and he tired to find out question of why Turkey is not a civil society yet. According to Küçukömer, the bureaucratic system prevented the formation of civil society in Turkey. The solution to this problematic is that the individuals, social groups and social classes have to take part in political life in civil society organization.