Sebep sonuç ilişkisi içerisinde modada anarşizm

Abstract

ÖZET Sebep-sonuç ilişkisi içerisinde `Modada Anarşizm` başlığı altında yürütülen çalışmada; 19. yy. başlarında ilk örneklerini 20. yy.'dan itibaren de hakimiyetini hissettiren, son derece özgür alanlara yayılarak, çeşitli yaklaşımlara gövdesinde yaşama olanağı sağlayan, kendine özgü beğeni yargılan oluşturan günümüz postmodern ortamında `modada anarşi` sözcüğünün aldığı anlam üzerinde durulmuştur. 19. yy.'ın başmda girilen ve `Parlamenter - Bilimsel - Teknoloji Çağı` olarak adlandırılan çağda tarımsal kültürün tüm değerleri iflas etmiş; önce saray, sonra din ve kısa zamanda da tarımsal kültürle ilgili bütün kurumlar değişmiştir. Askeri taktiklerden aileye ve milli eğitime kadar herşey yerini yeni kurulan dünyaya göre ayarlamıştır (1: 20). Bilimsel araştırmalar, teknoloji ve parlamenter düzen yeni bir ortam yaratmış; bu yeni oluşum, insanların yaygın biçimde savaştığı, birbirine girdiği, hayatın giderek parçalandığı, kentlerin vahşice bir üstünlük ve baskı gösteri alanına dönüştüğü, insanın doğayla ve kendi iç yapısıyla bağlarım bir daha kuramayacak bir biçimde kopardığı yolundaki korkuların da arttığı yeni bir dönemi hazırlamıştır. Bunları daha iyi bir dünyanın kurulmakta olduğunun birer kanıtı olarak görenlere göre teknoloji; kendi yıktıklarının üzerinde zaferle yükselecek, sanayi bolluk getirecek, bolluk da insanların birbirlerine gereksinme duyduklarını anlamalarını sağlayacak, teknolojinin nimetleriyle yeryüzü mükemmel bir yaşama alanına dönüşecektir. Bu yeni ortam, ; sanatsal duyarlılıktaki bireyler ve tabiiki sanatçılar için yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Sanatçı artık ona görev veren sarayı yanında bulamamış ve yalnız kalmıştır. Böylece sanat ilk kez, dinXI kurumlan ve saray dışında sanatçının kendi kişisel görüşlerini yansıtmıştır. Sonuç olarak da 19. yy. başından itibaren kişisel görüşlerin kaynaştığı bir akımlar devri açılmıştır. `Bilim ve Teknoloji Çağı`nın getirileri inkar edilemiyecek boyutlardadır. Çağımızın çehresini biçimlendiren endüstridir. Yaşanan bu hızlı değişim ve gelişim süreci, istenmese de birçok yıkım, parçalanma ve acılar yaratmıştır. Ancak temel amacı insanlığın yaşam standardını yükseltmek olan ve ilkel toplumlardan günümüze süregelen bu tür gelişmelerin, büyüklükleri ile orantılı (geçici) çeşitli sancılar doğurması kaçınılmazdır. Duyarlı bireyler ve sanatçılar 19. yy. başlarında ortaya çıkan, yukarıda da belirtilen olumsuzluklara, özellikle de bu gelişmelerin yaşanabilmesi için bazı kesimlerin (siyahlar, işçi sınıfı, etnik gruplar, göçmenler vb.'nin) yaşadığı zorluk ve haksızlıklara büyük tepkiler duymuşlar, zamanla bu tepkilerini çeşitli yöntemlerle dışa vurmuşlardır. Sanatçılar eserlerine bu tepkilerini yansıtırken, toplumun bir kısım diğer bireyleri de bunu giysileri ile oluşturdukları `anarşik tarzlar` ile yapmışlardır (Şekil 1). Şekil 1: 1969 yılında Londra Hyde Parkta Rolling Stones'un ücretsiz konserinde `Hippiler`. TEC YÜKSEKÖĞRETİM KmtUMr «OKÛMANTA.S ? ois M ? f, i, vr/Xll Tüm bu süreçler göz önünde bulundurularak, çalışmada `anarşi` kavramı; siyasal alandaki kirlenmiş anlamı dışında kullanılmıştır. Yıkıcıdır, reddedicidir ve kural tanımaz. Bahsedilen giyim tarzlarının da doğası gereği anarşist olduğuna dikkat çekilmeye çalışılmıştır. Bu doğrultuda; giysi aracılığı ile ifade arayan `kimlik gerilimlerinin` oluşumları, doğuran etkenler, gelişimleri, amaçlan, varsa birer alt kültür olarak grupları ve sonuçta, egemen toplumsal düzenin normları içine dahil edilme çabalan sonucu birer moda materyali haline gelme evreleri (Şekil 2) analiz edilerek; tarihin gizli kalmış temelleri, günlük hayatta görülen olaylann gerisinde yatan genel nedenler ve derin toplumsal eğilimler bir bütün halinde ortaya konmaya çalışılmıştır. Şekil 2: Arka Planda, 1980'lerin Punk Gençliği; Ön Planda; Zandra Rhodes'un Punk Altkültürünün giyim sembolleri ile oluşturduğu ipek-jarse gelinlik taşanını (28: 8).

Xlll SUMMARY This study, titled `Anarhchism in Fashion`, performed within the relationship of cause -and- efeect emphasized on the transition to intellectual environment and on the meaning of `Anarchism in Fashion` in today's postmodern atmosphere that made its first samples in the early 19th century and from the 20th century on, its predominance felt and that, expanding to the extremely free field, permitted varied approaches to exist in its environment, and that made its own good testes. Early 19 century's agricultural culture that was called `Parliamentary - Scientific - Age of Technology` lost its values, first the court and then the religion and within very short time all the organizations related to agricultural culture changed. From military tactics to family and national education everything was adapted to the new world. Scientific studies, technology and parliamentary order created a new environment, this new process prepared an era when people commonly combated and became intriqued, life was broken into parts, cities turned wildly into fields of demonstration of suppression and superiority and when people's anxiety about the disappearing of their bonds with their nature and with their own inner world grew more and more. To those who regard these as the evidence for a good world being founded, technology would develop triuphantly on what they destroyed, industry would provide abundance and abundance would make people percieve they were in need for each other, with technology, the earth would become a great environment of life. This new environment became the beginning of a new era for individuals sensitive for art. From then on the court did not support the artist and the artistxiv was left to his own devices. Thus, the art reflected the artist's own feelings far from the court and the religion. As a result, from the early 19 century on, an era of trends that unite individual's ideas began. Science and technology provided advantages in undenieble quantity. Industry shaped the complexion of our age. This process of change and development being experienced also created a lot of destruction, division, and sorrow. But it is inevitable that these developments to increase the standard of living of mankind, that continues from th eprimitive societies to today cause (Temporal) pains proportional to their quantity. In the early 19th century, sensitive individuals and the artists (in the early stages of the Industrial Revolution reacted to the negativeness pointed out above - especially to the arduausness and in justice that some people's groups (The Blacks, Blue - collars - etnic groups, Refugees) experienced for us to witness these developments, and with time they made it seen in a varied way - while the artists in their works of art reflect these reacts. Some parts of the individuals in society reflect it with their clothing in `Anarchic Styles`. Taking all these processes into consideration, I employed the concept of `Anarchy` outside the negative meaning in political area. In this connection analysing the formations of `identity frustration`, the factors causing them, their developments, aims, their groups, each as a subculture, and in conclusion, as a result of endeavours to be included in the dominant norms of the social order, the stages of fashion material. General reasons lying behind the hidden foundation stones of the history and behind the events witnessed in daily life, and deep social trends have been our aim to show as a whole.