Geleneksel Türk sanatlarımızda astar dekorlu seramikler

Abstract

n ÖZET Toprak sanatlarında astar ile dekorlama en eski ve en yaygın süsleme yöntemlerinden biridir. Seramikte astar olarak bilinen madde kuru kil ve suyun eşit olarak kanştırılmasıyla elde edilen; yan sıvı, akıcı, ince taneli kildir. Astar, İngiltere'de `Slip`, Fransa'da `Engope`, `Barbotin`, Almanya'da `oberfluchenschammung` ya da `uberzug`, Japonya'da `Kesho` olarak bilinir. İslam seramik sanatında bu tekniğin ilk olarak Samanoğulları tarafından X. Yüzyılda geliştirildiği yapılan araştırmalarda kanıtlanmıştır. Nişapur, Semerkant, Kirman ve Gongan'da bu grup seramiklere rastlanır. Kullanım seramiğine uygulanan bir teknik olan astar tekniği, Anadolu'da çok yaygın değildir. Anadolu Selçuklularında XIII. Yüzyıl başlarından itibaren kullanılan bu teknik, Osmanlı'lara geçerek erken Osmanlı seramik sanatının ilk grubunu oluşturmuşlardır. XVI. Yüzyıl klasik İznik Çinilerinde de yer yer bu teknik kullanılmıştır. Astarlar da, sırlarda olduğu gibi, renk veren metal oksitler ve bu metal oksitlerin kalsinasyonu ile elde edilmiş hazır seramik boyalan ve farklı yapı ve renkteki doğal killerin kullanımıyla renklendirilir. Tezimde astarlı seramiklerin kısa tarihçesi, astar, renkli astar ve renkli sırların hazırlanması ve dekor yöntemlerini fotoğraflarla destekleyerek açıklamaya çalıştım.

m SUMMARY Slip technique is the oldest and most widespread embellishing technique in ceramic art decoration. The material which is known as slip in ceramics is a semi-liquid, fluid, fine grained clay made with the mixture of dried clay and water. Slip is known as `astar` in Turkish, `engobe` or `barbotin` in French, `oberfluchenschammung` or `uberzung` in German, and `kesho` in Japanese. According to researches this technique was first developed by Samanoğullan, in the 10th century and this kind of ceramics were produced at Nishapour, Samarkand, Kirman, and Gorgan. Slip technique was used by Anatolian Seijuks in the 13th century and was named as the first ceramic group of the Early Ottoman art in the publications. One can find some applications with the some technique on the 16th century İznik Ceramics. Like glazes, engobes are coloured with colouring metal oxides and with ready ceramic pigments which are prepared by calcination of the mentioned oxides and by the use of natural clays with different structure and colour. In this thesis, a brief history of slip ceramics, preparation of slips, coloured slips, and coloured glazes, and decoration techniques are given, and their preparation is explained by photographs.