Alevî Bektaşî kültüründe Hacı Bektâş-ı Veli Külliyesi`nin yeri ve önemi

Abstract

Türk-îslam Mimarisi içinde külliyeler geniş bir yer tutar. Farklı işlevsel birimleri bir araya getiren külliyeler, farklı ihtiyaçlara cevap verirler. Külliyeler; cami, medrese, türbe, çeşme gibi birimleri içerirler. Bu klasik külliyeler dışında da külliyeler ile karşılaşmaktayız. Hacı Bektâş-ı Veli Külliyesi, Alevîlik-Bektaşîlik inancının uygulandığı bir yapı topluluğudur. Art arda üç avludan oluşan külliye, Osmanlı saray yapılarını hatırlatmaktadır. Birinci Avluda (Nadar Avlusu); At Evi, Mihman Evi, Ekmek Evi, Çamaşır Evi, Fevzi Baba Çeşmesi gibi günlük yaşamla ilgili birimler bulunur. İkinci Avluda (Dergâh Avlusu); Meydan Havuzu, Aslanlı Çeşme, Aşevi, Aşevi Köşkü, Tekke Cami, Kiler Evi, Dedebaba Köşkü, Meydan Evi, Mihman Evi adlı birimler bulunur. Üçüncü Avluda (Hazret Avlusu); Hacı Bektâş-ı Veli Türbesi, Kırklar Meydanı, Resul Balî ve Güvenç Abdal Türbelerini kapsayan Pir Evi ile Balım Sultan Türbesi yer alır. Üçüncü Avlu bahçesinde bir de hazire bulunmaktadır. Yöre taşları ile inşa edilen külliye, bugün müze olarak çalışmaktadır. Külliye son şeklini 1958-59'daki restorasyondan almıştır. Hacı Bektâş-ı Veli Külliyesi, Alevîlik-Bektaşîlik inancının Anadolu'daki en önemli dergâhıdır.Anahtar kelimeler: Külliye, Hacı Bektâş-ı Veli, Alevîlik-Bektaşîlik

Complexes have an important role in Turkish-Islamic architecture. Complexes with different functional units are used to meet several requirements. Complexes contain different units like; mosque, madrasa, tomb, fountain. However we can also see other complexes apart from mentioned classical complexes.. The complex which is called Hacı Bektâş-ı Veli is a place where Alevism- Bektashism is applied. The complex which consists of three following courts, reminds the buildings of Ottoman palaces. The first court includes several buildings like; At Evi, Mihman Evi, Ekmek Evi, Çamaşır Evi, Fevzi Baba Fountain which are used for daily life. Aslanlı Fountain, Meydan Pool, Aşevi, Aşevi Köşkü, Tekke Mosque, Kiler Evi, Dedebaba Köşkü, Meydan Evi and Mihman Evi are situated in the second court. Pir Evi as well as Balım Sultan Tomb including Hacı Bektâş-ı Veli Tomb, Kırklar Meydanı, Güvenç Abdal and Resul Balî Tombs are placed within the third court. There also exists a graveyard in the third court. The complex constructed by using local stones is still being used as a museum. The construction finalize after the restoration work done on the complex in 1958-1959. In Anatolia, Hacı Bektâş-ı Veli Külliyesi is the most significant dergâh for the belief of Alevism-Bektashism.Key words: Complex, Hacı Bektâş-ı Veli, Alevism-Bektashizm