Topkapı Sarayı Müzesi kütüphanesindeki H.2135 numaralı murakka

Abstract

` Bu tezin konusu olan Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesinde bulunan Hazine 2135 numaralı murakka, Şeyhülislâm Veliyyüd-dîn Efendi'nin küçük oğlu, kitap sever Osmanlı bürokratı Mehmed Emin Efendi için 18. yüzyılın sonlarında düzenlenmiştir. Söz konusu murakkanın 37 x 26 cm ölçülerindeki cildinin ön ve arka kapağı 18. yüzyılın ikinci yansına ait Avrupa seraseri kumaşla kaplanmıştır. Murakkanın aynı ölçülere sahip 27 yaprağının hepsi, vassale yöntemiyle farklı renkte düz ve ebrulu kâğıtların bir araya getirilmesiyle düzenlenmiştir. Ayrıca murakkada, bulunan Safevî ve Osmanlı üslûbundaki tezhip ve halkâr çalışmaları da aynı yöntem kullanılarak yerleştirilmiştir. Bu yapraklarda, biri Alman asıllı ressam Hans Brosamer'e ait 3 gravür ve pek çoğu renklendirilmiş 49 kalem-i siyahı tekniğinde toplam 52 resim vardır. Kalem- i siyahı çalışmaların çoğu, Timurî Herat ve Safevî Meşhed, Horasan (Herat), Isfahan üslûplarında 15. yüzyıl sonu ve 16-17. yüzyılda yapılmış resimlerdir. Ayrıca bu murakkada 17-18. yüzyıla tarihlenen kalem-i siyahi Osmanlı resimlerine de yer verilmiştir. Safevî döneminin en ünlü sanatçıları olan Siyavuş, Sadikî, Mu' in Musavvir ve Veli Can imzalı çalışmalar ile Şeyh Muhammed, Muhammedi, Rıza-i Abbasî, Muhammed Ali, Muhammed Yusuf, Muhammed Kasım ve Muhammed Zaman'nın üslûp özelliklerini taşıyan imzasız resimlerin murakkada yer alması dikkat çekicidir. İçerdiği bu değerli kalem-i siyahı resimlerle incelenen murakka, 18. yüzyıl Osmanlı murakkaları arasında seçkin bir yere sahiptir. ANAHTAR KELİMELER: Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, Şeyhülislâm Veliyyüd-dîn Efendi, Mehmed Emin Efendi, Murakka, Kalem-i siyahî

which was compiled at the end of the 18th century for a bibliophile Ottoman bureaucrat named Mehmed Emin Efendi who was the youngest son of shaykh-ül islâm Veliyyüd-dîn Efendi. The dimensions of the album's binding are 37 x 26 cm. Its front and back had been covered by an European seraser fabric dating to the mid 18th century. The album has 27 pages which are at the same dimensions of the binding and all of these folios had been arranged by the compilation of various flat-coloured and marbled papers using the vassale method. Further the illumination works in Safavid and Ottoman styles in this album had also been aligned with the same method. At these folios there are 52 drawings, 3 of them are European engravings, one belonging to the German painter Hans Brosamer, and 49 of them are ink drawings (qalem-i siyahı), most of which are tinted. These works had been drawn in Timurid Herat and Safavid Meshed, Horasan (Herat), Isfahan styles during the late 15th and 16* -17* centuries. This album also contains Ottoman drawings dating to the 17th and 18th centuries. The existance of drawings belonging to the most prominent Safavid artists like Siyavush, Sadiqi, Mu'în Musavvir and Veli Can and unscribed works attributable to the characteristic styles of Shaykh Muhammad, Muhammadî, Rıza-i Abbasî, Muhammad AH, Muhammad Yusuf, Muhammad Kasım and Muhammad Zaman is striking. The examined album with its valuable drawings is one of the outstanding examples of the 18th century Ottoman albums. KEYWORDS: Topkapi Palace Museum Library, Shaykh-ül islâm Veliyyüd-dîn Efendi, Mehmed Emin Efendi, Muraqqa, Qalem-i siyahî