Türkmen takı kültürü

Abstract

IVÖZETlkel insanın do adan topladı ı deniz kabukları, ta lar, hayvan kemikleri vedi lerini malzeme olarak kullandı ı dönemlerden bu yana sürekli geli me göstermiolan takı kültürü, günümüzde farklı malzeme seçenekleri, ekillendirme yöntemlerive özgün tasarımlarıyla bireylerin kendilerini ifade etmelerinde önemli bir ögeolmu tur.Takı; takan ki iyi kötülüklerden koruma, ans getirme, din ve devlet gücününsimgesi, toplum içinde güç ve üstünlük göstergesi veya sadece süslenme gibi farklıamaçlar için kullanılmaktadır.Aynı amaçlar do rultusunda ortaya çıkan Türkmen takıları da kökeni çokeskilere dayanan ince bir sanat dalı olmanın yanı sıra, Türkmen kültürünün enönemli unsurlarından biridir.Türkmenlerde giyim ku amın önemli bir parçası olan takı, kadınların ve gençkızların yanısıra çocuklar ve eri kin erkekler tarafından da kullanılır. Sahip oldu utakıları üzerinde ta ıyan Türkmen kadınlarında, zenginler fakirlere, gençler deya lılara göre daha fazla takı takar. Türkmen kadının ba ına, boynuna, gö süne vesaçlarına taktı ı takılardan onun genç kız mı yoksa evli bir kadın mı oldu uanla ılabilir.Ba ta kullanılan kubbe, e me, sinsile, övürme, ıldırgıç, sand alık, saça takılansaçlık, a ık, çanka, adamlık, teneçir, kula a takılan gulak halka, boyuna takılanbukav, gö üse takılan gülyaka, gönd ük, çapraz, tumar, eginlik, heykel, kümüdo a, kola takılan bilezikler ve parma a takılan yüzüklerle Türkmen takıları zenginçe itlilik gösterir. Farklı anlamlar yüklenmi olan bu takıların her biri hem süs hemde güç sembolü olmu tur.Türkmen kuyumcularının i ledi i altın ve gümü takılar büyük emeklerharcanarak, sabırla üretilmekte ve Türkmen takı ustaları tarafından her gün birazdaha geli tirilerek günümüzde de insanları büyülemeye ve kendine çekmeye devametmektedir.ANAHTAR KEL MELER: Takı, Kültür, Türkmen

VSUMMARYOne of the most distinctive common points of all the communities from themost primitive communities to the modern man of today, who has been a captive offashion, is using ornaments. The ornament culture that exhibited a continuousprogress from those times when the primates used as jewellery the shells, stones,animal bones and teeth they collected from the nature, has now become today ahelping element with a choice of varying material, shaping processes and designsfor the individuals to express themselves.Ornaments are used for so many different reasons varying from protectingthe person from evil, to bring luck, as a sign of religious or stately power, as a signof status of power or superiority in the community, or just for personalgarnishment.The Turcoman ornaments that originated for the same purposes are of themost important elements of the Turcoman culture as well as their roots go so farback as to a very fine artisanship.In the Turcoman culture, ornaments being an important part of dressing arewidely used also by grown up men besides women, young girls and the children.Wealthy people wear more ornaments on their person compared to poor ones andthe same goes for the young ones compared to the oldies. One can say whether awoman is a married or a single one just by looking at the ornaments she is wearingon her head or neck or hair.Turcoman ornaments and jewellery have a wide range of variety withkubbe, e me, sinsile, övürme, ıldırgıç and sand alık that are worn on the head, withsaçlık, a ık, çanka, adamlık, teneçir that are worn on the hair, with gulak halka thatis worn on the ears, with bukav that is worn on the neck, with gülyaka, gönd ük,çapraz, tumar, eginlik, heykel, kümü do a that are worn on the bust, with thebracelets that are worn on the wrists and with the rings that are worn on the fingers.These pieces, bearing differing meanings have been a source of both decoration andpower.The golden and silver ornaments are made by the Turcoman jewellers withgreat labour and patience and they continue to charm and attract all peoples oftoday with the development and progress achieved by the Turcoman jewellerymasters.KEYWORDS: Jewellery, Culture, Turcoman