Rusya`nın Orta Asya hanlıklarını işgalinin son safhası

Abstract

Altınorda Devleti'nin yıkılmasından sonra yavaş yavaş güçlenmeye başlayanRusya'nın Türkistan üzerine seferleri IV. İvan ( 1547-1584) zamanında başlamıştır.Öncelikle Türkistan hanlıklarıyla çeşitli ticari ilişkilerde bulunarak bölgecoğrafyasını tanımaya çalışmıştır. 1552'de Kazan Hanlığı'nın alınmasıyla başlayanbu işgal hareketini 1556'da Astarhan Hanlığı'nın alınması takip etmiş ve Çar DeliPetro (1682-1725) döneminde yapılan reformlarla güçlenen Rusya, Avrupa'dagelişen olaylar nedeniyle Türkistan siyasetine ağırlık vermiştir.Türkistan'ın doğal zenginliklerine ulaşmak isteyen Rusya'nın XVI. yüzyıldanbaşlayarak XIX. yüzyılın sonuna kadar Türkistan'a sürekli askeri seferlerdebulunduğunu görmekteyiz. Bu seferler sonucunda Rusya'nın Hindistan'a yaklaşmayabaşlaması bölgeyi hâkimiyeti altında bulunduran İngiltere'yi rahatsız etmiştir. FakatRusya, silahlı bir mücadeleye meydan vermeden diplomatik yollarla İngiltere'yi safdışı bırakmayı başarmıştır. Bunun yanında Türkistan Hanlıklarının kendisine karşıbirleşik bir savunma yapmasını engellemek amacıyla, hanlıklar arasındakianlaşmazlıkları daha da kışkırtmıştır. Böylece Rusya 1868'de Buhara Hanlığı'nı,1873'de Hive Hanlığı'nı, 1876'da Hokand Hanlığı'nı ve 1884'te de Türkmenistan'ıişgal ederek Türkistan'ı ele geçirmiştir.ANAHTAR KELİMELER: Rusya, Türkistan, Buhara, Hokand, Hive,Türkmenistan

Russia, which started to get stronger after the collapse of Altınorda State hadstarted its campaigns during the reign of IV. Ivan (1547-1584). Primarily it started totrade with Turkistan Khanate to know about the regional geography. The occupationstarted with the conquest of Kazan Khanate in 1552 and continued with the conquestof Astarhan Khanate in 1556. Russia which had been strengthened by the reformsdone during Tsar Petro (1682-1725) has given more emphasis on the Turkistanpolicy due to the events taking place in Europe.You can observe that Russia, which wanted to reach the natural resources ofTurkistan has started to make military campaigns against Turkistan from XVI.century till the end of XIX. Century. England, which had dominancy over the regionhas been disturbed by Russia which had started to get closer to India. But Russia, notgiving any chance to a war has succeeded to throw out England by means of politics.Besides these, in order to prevent Turkistan Khanates to ally against itself, itprovoked the disputes between the Khanates. In this manner, Russia occupied theBukhara Khanate in 1868, Khive Khanate in 1873, Khokand Khanate in 1876 andTurkmenistan in 1884, conquering all Turkmenistan in the end.KEY WORDS: Russia, Turkistan, Bukhara, Khokand, Khive, Turkmenistan