Mehmet Güleryüz ile Burhan Uygur`un resimleri ile defterleri arasındaki ilişkilerin karşılaştırmalı olarak incelenmesi

Abstract

Bir sanatçının defterleri incelenerek hayata bakışı ve sanat görüşüyleilgili önemli bilgiler edinilebilmektedir. Bu konuda yazılmış metinler kısıtlı olupgenellikle sanatçı defterlerinin tıpkıbasımını içeren birkaç kitabın içerisindeyer alan makalelerden ibarettirler. Geniş kapsamlı bir konu olan ?sanatçıdefterleri?, psikoloji, sosyoloji, etik, sanat tarihi gibi çeşitli bilimsel disiplinlerlebirlikte araştırılıp incelenerek önemli kaynakların hazırlanabileceği bir alanolarak karşımızda durmaktadır.1992 yılında hayatını kaybeden Burhan Uygur'un defterleri aileyadigârı olarak eşi Vesile Uygur ve oğlu Tuna Uygur'un koleksiyonlarındabulunmaktadır. Vesile Uygur, Tuna Uygur ve birkaç yakınıyla görüşülerekBurhan Uygur'un on bir adet defteri incelenmiştir ve sanatçı kimliği, deftereyaklaşımı gibi konularda röportajlar yapılmıştır. Hakkında yayınlanmış olanyazılı ve görsel kaynaklarla birlikte resimleri incelenerek ilgili bölümleryazılmıştır.Mehmet Güleryüz'ün kendisiyle görüşülerek röportaj yapılmış vedefterleri incelenmiştir. Sanatsal etkinlikleri takip edilerek, hakkındayayınlanmış kaynaklar taranarak ilgili bölümler yazılmıştır.Bu çalışmada, Çağdaş Türk Sanatı'nın iki önemli ressamı MehmetGüleryüz ve Burhan Uygur'un defterleri incelenerek resimleriyle olanilişkilerinin ortaya konması amaçlanmaktadır.Haziran 2006 Yiğit ALTIPARMAKOĞULLARIIIÖZETEskiz defterleri, 15. yüzyılda, Avrupa'da kâğıt üretimininyaygınlaşmasından sonra, Rönesans'la birlikte kullanılmaya başlandı.Kâğıdın kolay ulaşılabilen bir malzeme haline gelmesi desenin, dolayısıyla dabatı sanatının gelişimine katkıda bulunmuştur. Defter kullanımının işlevselliğiRönesans'tan günümüze birçok sanatçının eskiz defterleri tutmasınısağlamıştır.Günümüze kadar sanatçıların eserlerini üretirken kullandıkları bireraraç olarak görülen sanatçı defterleri son zamanlarda farklı bir anlamkazanmaya başladılar. Sadece sanatçıların ilgilendiği, sanat sorunlarıaçısından merak uyandıran araçlar olmaktan çıktılar. Özel ve kişisel detaylarda barındırabilen sanatçı defterleri, birer eser olarak sergi salonlarında yeralmaktadır ve sanatçı defterleri üzerine geniş kapsamlı sergilerdüzenlenmektedir. Sanatçıların günlükleri yayınlanmakta, defterlerinintıpkıbasımları yapılmaktadır.Türk Sanat Tarihinde eskiz defterlerinin yoğun bir şekilde kullanımınınilk örneklerini Hoca Ali Rıza'da görmekteyiz. Hoca Ali Rıza'dan günümüzeOrhan Peker, Abidin D no, Sabri Berkel, Özer Kabaş, Mehmet Güleryüz veBurhan Uygur gibi pek çok sanatçının defterleri olduğunu bilmekteyiz.Deseni, bağımsız sanatsal bir disiplin olarak ele alan MehmetGüleryüz'ün defterlerinde desenin olanakları dâhilinde gerçekleştirdiği biçimaraştırmaları yer almaktadır. Defteri sadece tek tek kâğıtların dağılmadansaklanabildiği bir bütün olarak değerlendirmektedir. Her birini tarihlendirdiğidesenlerindeki zamansal sürekliliği korumak adına defterlerinden hiçbirsayfayı ayırmamaktadır.IIIGezgin bir ressam olarak tanınan Burhan Uygur için defter, farklıamaçlar için kullanılan bir araç olmuştur. Defterlerinde hayatının her yönüyleilgili yazarak ve çizerek alınmış notlarla birlikte resimleri de yer almaktadır.Bu resimleri defterden ayırarak sergilenen bir eser haline getirdiği için çok azsayıda defteri günümüze kalmıştır.Defterlerimde Burhan Uygur'da görüldüğü gibi, hayatımın birçokyönüyle ilgili alınmış notlarla birlikte resimlerimin ön hazırlıklarının çeşitliaşamalarına ait eskizler, sonuçlandırılmış desenler ve renkli çalışmalar yeralmaktadır.Anahtar Kelimeler: Sanat, Resim, Desen, Defter, Eskiz, Kâğıt, Eskiz Defteri.

Sketchbooks had begun to be used in the 15th century byRenaissance after the widespread of paper manufactory. The availability ofpaper supported the development of drawing as well as the western art.Functionality of these books has brought many artists to keep their ownsketchbook since Renaissance till today.The artists? sketchbooks, considered as an instrument to produce theirworks until today, are getting a different sense nowadays. They have becomemore than an instrument attracting attention not only of artists for their artisticproblems. The artists? sketchbooks including sometimes private and personaldetails too, take place at exhibitions and many comprehensible exhibitionsare being organized especially for these sketchbooks. Artists? diaries arebeing published, notebooks? printouts are prepared.In the history of Turkish Art, we observe the first examples of widelyusage of sketchbooks on Hoca Ali Rıza. We know that many artists such asOrhan Peker, Abidin D no, Sabri Berkel, Özer Kabaş, Mehmet Güleryüz andBurhan Uygur have their own notebooks from Hoca Ali Rıza to today.Mehmet Güleryüz who regards drawing as an independent artisticdomain, gives place to the shape researches through drawing?s limits. Hefigures out the notebook only as a body in which the papers are protectedfrom messing up. He wouldn?t throw away any page. Each one is dated forpreserving the time continuity of his drawings.According to Burhan Uygur known as a traveler painter, the notebookis an instrument for other purposes. His notebooks include the notes takenabout every detail of life by writing and drawing, and paintings. Because heIIhas been transforming these paintings as exhibition works. A few books havesurvived until today.My notebooks include notes taken about many points of my life withsketches about different ranks of my paintings? preparations, incompletedrawings and colored works, as seen in Burhan Uygur?s notebooks.Key Words: Art, Painting, Drawing, Book, Sketch, Paper, Sketchbook.