Konstrüktivizm ve Türk heykel sanatına yansımaları

Abstract

IVÖZET20. Yüzyılın başında Avrupa'da gelişen modern sanat akımları içindeçok önemli bir yeri olan Konstrüktivizm esas olarak Rusya'da gelişmiş veParis'e göç eden Rus sanatçılar aracılığıyla Avrupa'da yayılan bir sanatakımı olmuştur. Konstrüktivist sanatın Avrupa ve Amerika'daki gelişimindefarklı özellikler görülmektedir.Bilim ve teknoloji ile yoğun ilişkileri savunan, bu alanların verilerini veolanaklarını yapıtlarında kullanan sanatçılar, özellikle heykel sanatına yenianlatım olanakları kazandırdıkları gibi konu açısından da yeni ilkelergeliştirmişlerdir.Konstrüktivizm Rusya'da iki farklı yönelim sergilemiştir. Bunlardan ilkiTatlin'in önderliğinde, sanatın endüstriyel tasarıma yönelik alanlarda toplumahizmet ederek, işlevsel olması gerektiğini savunan prodüktivist yaklaşım;diğeri ise özellikle Gabo'nun çizgisinde gelişerek Avrupa'da yayılan vesanatın işlevselliğin dışında ayrı bir etkinlik alanı olduğunu savunan biryaklaşımdır. Konstrüktivist sanat anlayışı, De Stijl hareketi ve BauhausOkulu'nun sanat anlayışı ile de yakınlıklar taşır.Konstrüktivizmin etkileri savaş sonrasında da devam etmiş; Paris'tekisoyut sanat anlayışları içerisinde etkin bir konuma gelmiştir. Konstrüktivistheykel anlayışının etkileri, eğitim amacıyla Paris'e gönderilen sanatçılarımızaracılığı ile ülkemiz heykel sanatına yansımıştır. Özellikle ülkemizde 1950'liyıllardan itibaren soyut heykel sanatının ilk örneklerini veren Hadi Bara,Zühtü Müridoğlu, İlhan Koman, Şadi Çalık, Ali Teoman Germaner veKuzgun Acar gibi sanatçılarımızın yapıtlarında konstrüktivist çözümlemelerkarşımıza çıkmaktadır.ANAHTAR KELİMELER: Yirminci yüzyıl, Konstrüktivizm, Rusya, Avrupa,Türk Heykel Sanatı.

VABSTRACTConstructivism which has a great importance among the modern artmovements of Europe in early 20th Century; was developed in Russia,originally and spread out in Europe by the Russian artists migrating to Paris.There are different features in the development of Constructivist art in Europeand in America.The artists who sustain the intensive relations with science andtechnology and used the opportunities of these fields in their works;particularly brought new expressions to sculpture besides developing newprinciples in themes.Constructivism in Russia set forth in two different tendencies. First oneis the productivist approach lead by Tatlin, sustaining that the art has to befunctional by serving public in the fields aimed at industrial design; and theother approach extended in Europe particularly grown up in the line of Gabo,asserting that the art is a specific activity aside its functionality. Constructivistsense of art has also similarities with De Stijl movement and BauhausSchool.The influences of Constructivism continued after the war and becameeffective among the other abstract art movements in Paris. The influences ofConstructivist sculpture has seen on our national art of sculpture by means ofour artists who has gone to Paris for education. We can see these influencesin works of our artists who had exhibited the first models of abstract art ofsculpture beginning from 1950?s, such as Hadi Bara, Zühtü Müridoğlu, İlhanKoman, Şadi Çalık, Ali Teoman Germaner and Kuzgun Acar.KEY WORDS: Twentieth Century, Constructivism, Russia, Europe, TurkishArt of Sculpture.