Moskova Rusyası ile Kazan Hanlığı ilişkileri (Şah Ali Döneminde: 1516 ? 1552 )

Abstract

Kazan Hanlığı 1446 yılında Mahmutek Han tarafından kurulmuştur. Kuruluşundan itibaren, Moskova Knezliği ile başlayan siyasî, askerî ve ekonomik münasebetleri hanlığın yıkılışına kadar devam etmiştir. Yaklaşık yüz yıl süren bu münasebetler, üç döneme ayrılmaktadır.1518'e kadar süren ilk dönemin başlarında, her iki devlet de eşit statüye sahipti. 1487 ? 1505 arasında Kazan, Moskova'nın uydusu haline gelmesine rağmen, dönem boyunca Moskova'nın hakimiyeti altına girmemiştir. İkinci dönem 1518'de Şah Ali'nin Kazan'a han olmasının kabul edilişiyle başlamış, Kazan üzerinde Kırım ve Moskova'nın çekişmesine sahne olmuştur. Bu dönemde Kazan Hanlığı bağımsızlığını yitirmiş, zaman zaman her iki devletin de hakimiyeti altına girmiştir. Bu dönem 1547'de Moskova Knezi IV. İvan'ın kendini Çar ilan etmesiyle sona ermiştir. Üçünücü ise Kazan Hanlığı'nın çöküş dönemidir. Dönemin en belirgin özelliği, Moskova Çarlığı'nın devlet politikası olarak uygulamaya başladığı Militarist Ortodoks İdeoloji'dir. Bu yönde hareket etmeye başlayan Moskova, emperyal bir güç haline gelmiştir.Son iki dönemin en önemli askerî - siyasî figürlerinden biri de Şah Ali'dir. Kazan'daki ilk hanlığında ( 1519 ? 1521 ) Kazan, Moskova'nın resmen hakimiyeti altına girmiştir. 1523'te stratejik önemdeki Vasiligorod'un yapımını yönetmiş, 1551'de Sviyajsk'ın yapılmasını da önermiştir. Bunlar Kazan Hanlığı'nın düşmesinde ilk iki adımı teşkil ederler. Bu kalelerin yapımını da, üçüncü adım olarak, Kazan'ın Ekim 1552 tarihinde Moskova tarafından işgali izlemiştir.ANAHTAR KELİMELER : Şah Ali, Kazan Hanlığı, Moskova, Kırım Hanlığı, Çar IV. İvan

The Kazan Khanate has been founded in 1446 by Mahmutek Khan. The Khanate kept its policital, military and economical relations with Moscovy Principality from its founding until its falldown. These relations which lasted for about a century can be divided into three periods.At beginning of the first period which lasted until 1518, both states had equal status. Although Kazan became a satellite of Moscovy between 1487 and 1505, it still did not put itself under the yoke of Moscovy. The second period started with admission of the Kazan khanship of Shah Ali in 1518 and witnessed the standoff between Crimea and Moscovy over Kazan. During this period, the Khanate of Kazan lost its independence and found itself under the yoke of said two states from time to time. This period came to an end when Ivan IV, has declared himself a Tsar. And the third period witnessed the falldown of the Kazan. Khanate. Most distinctive feature of this period was the Militarist Orthodox Ideology put into practice by the Tsarist Regime of Moscovy as a state policy. Acting in this direction, Moscovy became an imperial power.One of the most important military ? political figures of the last two periods is Shah Ali. During his first khanship in Kazan (1519 ? 1521), Kazan has officially yielded to Moscovy?s sovereignty. He administered the construction of Vasiligorod of strategic importance in 1523 and inspired the idea of construction of Sviyajsk in 1551. These are the first two steps towards the fall down of the Khanate of Kazan. And the construction of these castles had been followed by the invasion of the Kazan by Moscovy in October, 1552, as the third step.KEYWORDS: Shah Ali, Khanate of Kazan, Moscovy , Khanate of Crimea, Tsar Ivan IV.