18. yy. ve 19. yy. Türk işleme motiflerinde sembol dili ve sembolizm içerikli yeni yorumlar

Abstract

İşlemeler, Türk tekstil sanatı içinde önemli bir yere sahiptir. Kendinden önceki ve üretildikleri dönemin, inanç sistemini, gelenek- göreneklerini, düşünce sistemini v.b yansıtmaları açısından büyük değer taşımaktadır. Geçmişten günümüze gelmiş çeyiz geleneği sayesinde, gerek şehirlerde, gerekse köylerde yaşayan kişiler, işleme sanatının yüzyıllar boyu devam etmesini sağlamışlardır. İşlemeler, günümüzde halen yapılmakla birlikte, işlemelerde kullanılan sembol dili günümüzde eski önemini kaybetmiştir.Bu araştırmanın ilk bölümünde öncelikle, işleme sanatının başlangıcından 17. y.y sonuna kadar geçen tarihsel gelişim sürecine yer verilmiştir. Böylece, Osmanlı İmparatorluğu döneminde çok değerli eserler veren bu sanatın geçmişinde onu besleyen kültürler ve bu kültürlerin etkileri tanıtılmaya çalışılmıştır.İkinci bölümde, araştırmanın konusunun kapsadığı yüzyıllar olan 18. ve 19. yüzyıllarda, dünyada başlayan özgürlükçü hareketler, sanayi ile ilgili gelişmeler ve sanata yansıyan Avrupa etkisinin, dönem işlemelerine etkileri, birçok kaynak kitaptan araştırılarak ve yurt dışındaki bazı müzelerde incelemeler yapılarak elde edilmiştir.Araştırmanın asıl konusu olan 18. ve 19. y.y Türk işlemelerinin sembol dili ise, yine daha önce yazılmış çeşitli kaynaklar, sembol dili kullanılmış değişik süsleme öğeleri ( mezar taşları, mimari, dokumalar v.b), yurtiçinde gezilen müzeler, Anadolu'da işlemeli tekstillerle ilgili kişilerden alınan bilgiler doğrultusunda yazılmıştır. Konular, çeşitli resim ve çekilen fotoğraflarla desteklenilmeye çalışılmıştır.Araştırmanın eser bölümünü oluşturan son bölümde ise, yapılan tüm araştırmanın bıraktığı iz ile tasarlanıp, değişik teknikler ve malzemelerle hazırlanmış `Sembolizm içerikli' yedi özgün eser bulunmaktadır.

Embroidering has a great importance within the concept of Turkish textile art. It conveys a great deal of value reflecting the traditions, philosophy, habits, belief systems of its current era and before. Thanks to dowry tradition from past to present, both city and rural people have provided the art of embroidering to survive for many centuries. Despite embroidering still survives, the symbol languge that is used for embroidering has lost its previous importance.In the first chapter of this research, primarily, the historical improvement of the embroidering art from the begining until the 17th century has been stated. By this way, it has been aimed to present this art that has given a lot of valuable pieces during Ottaman Empire the refering cultures feeding this art and the effects of this culture.In the second chapter, as this research consists of the 18th and 19th centuries when the industrial developments, global freedom movements of and its European reflections, occurring on the said art as well as effecting the embroidering of the era, have been searched out of related source books and through visiting some museums abroad.The symbol language of Turkish embroidering in 18th and 19th centuries, being the essential point of this research, has been written in accordance with the explanatories of several expertise dealing with embrodiered textiles in Anatolia, several local museum visits and different ornamentation image (gravestones, architectrual, woven fabrics etc.). The subjects have been supported by several pictures and taken photographs.In the art work section of this study, being the last chapter of this research, there are seven unique pieces of art prepared `Referring Symbolism? that have been designed by using various techniques and materials. By taking into account all the traces of this research.