Tanzimat`tan Cumhuriyet`e Konya`da eğitim yapıları (1839-1939)

Abstract

Tanzimat'ın ilanının ardından ihtiyaçlardan doğan yeni yapı türleri, Osmanlı topraklarında inşa edilmeye başlamıştır. Tanzimat sonrası yeni yapı türleri arasında eğitim yapıları nicelik ve nitelik bağlamında önemli bir grubu oluşturmaktadır. Eğitimde gerçekleşen reformlar ışığında inşa edilen yapılar; dönemin sanat, mimarlık ve politik anlayışının uygulama alanı bulduğu somut formlar olarak önem taşımaktadır. Cumhuriyet'in ilanının ardından eğitimin yaygınlaştırılması ve Anadolu'nun her yerine taşınması ideolojisiyle sayıları gittikçe artan eğitim yapılarını, Konya şehri özelinde değerlendirebilmek mümkündür.Anadolu'nun merkezinde yer alan ve tarih boyunca önemini koruyan Konya şehri, yüzyıllardır Türk sanat tarihinin önemli eserlerine ev sahipliği yapmaktadır. Uzun yıllar Anadolu Selçuklu Devleti'nin başkenti olan ve beraberinde `ilim merkezi` olarak anılan kent, Osmanlı döneminde de ilim ve kültür merkezi olma misyonunu korumuştur. Tanzimat'ın ilanıyla birlikte Konya'da yeni yapı türlerinin inşası hız kazanmış, söz konusu yapılar arasında önemli bir bölümü eğitim yapıları oluşturmuştur. Cumhuriyet'in ilanının ardından Konya'da eğitim yapılarının sayısı şehrin merkezinde arttığı gibi, pek çok ilçe ve ilçelere bağlı köylere de yayılmıştır. Sanat ve mimarlık tarihi literatüründe önemli bir grubu oluşturan eğitim yapıları; Konya şehri özelinde, Tanzimat'tan Cumhuriyet'e uzanan süreçte ve Cumhuriyet'in ilk on beş yılı dahilinde ele alınmıştır.ANAHTAR KELİMELER: Konya, Mimari, Tanzimat Dönemi Mimarlığı,Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı, Eğitim Yapıları

New building types that rose out of necessity following the proclamation of Reorganization (Tanzimat) Period began to be constructed across Ottoman lands. In terms of quantity and quality, educational constructions hold a significant place among these construction types. The constructions built in the light of reforms in education are important in that they are concrete forms in which the sense of art, architecture and politics of the time was put in practice. With the ideology of the expansion of education and its spread to every corner of Anatolia upon the proclamation of the Republic, it is possible to study the ever growing educational constructions specifically in Konya. Konya, which is in the heart of Anatolia and has preserved its significance throughout history, has been home to important Turkish works of art for centuries. The capital city of Anatolian Seljuq Empire for a long time and remembered as a ''learning centre'', Konya maintained its mission to be the centre of learning and culture during the Ottoman Empire, as well. Following the proclamation of Reorganization (Tanzimat) Period, the construction of new building types accelerated in Konya and educational buildings made up a significant part of these constructions. Upon the proclamation of the Republic, the number of educational buildings in Konya rose not only in the city centre but it also spread to many districts and counties. In this study, educational constructions that make up an important part in the literature of art and architecture history are examined in Konya during a period from Reorganization (Tanzimat) to the Republic, including the first 15 years of the Republic.