Felix Mendelssohn Bartholdy`nin Lieder Ohne Worte (Sözsüz şarkılar) yapıtının armoni ve form analizi ile solo piyano edebiyatındaki yeri

Abstract

Fransız İhtilâli, Sanayi Devrimi ve Napolyon Savaşları, 19. yüzyılda Avrupa'nın siyasi ve toplum düzeni üzerinde köklü değişikliklere yol açmıştır. Bu değişiklikler kültür ve sanat anlayışı üzerinde de olmuştur. Edebiyatta başlayan ve müziği de etkileyen romantik anlayış, 19. yüzyıl boyunca etkisini göstermiştir. Bu dönemde müzik alanındaki gelişmeler arasında konserlerin saray salonları yerine, ev ve konser salonlarında görülmesi, teknolojik gelişmeler sonucu enstrüman yapım ve satışındaki artış, piyanonun yaygın kullanımı, amatör müzisyen, ev müziği, solist sanatçı ve virtüoz müzisyen anlayışının oluşması, küçük formlu eserlere olan talep ve müzik yayımcılığının gelişmesi yer alır. Bu gelişmeler doğrultusunda, 19. yüzyılın ilk yarısında yaşayan Felix Mendelssohn Bartholdy'nin bestelediği eserler arasında solo piyano için, küçük formlu yapıtlardan Lieder ohne Worte (Sözsüz Şarkılar) yer alır. Bu eserler her biri altı Sözsüz Şarkı'dan oluşan sekiz albümde yayımlanmıştır. Bu çalışmanın amacı Sözsüz Şarkılar'ın armoni ve form analizini yapmak, Mendelssohn'un sözsüz şarkı formuna yansıttığı estetiği incelemek ve bu yolla Sözsüz Şarkılar'ın solo piyano müziği repertuvarındaki yerini örnekleme olarak 19. yüzyıl İngiltere ev müziği kapsamında araştırmaktır.Bu çalışmada Sözsüz Şarkılar'ın her birinin armoni ve form analizi yapılacak ve Sözsüz Şarkılar'ın müzik tarihindeki ve 19. yüzyıl İngiltere ev müziği repertuvarındaki yeri kitap, makale, tez vb. yazılı kaynaklardan taranarak incelenecektir. Bu araştırmayla Sözsüz Şarkılar'ın solo piyano repertuvarındaki yeri değerlendirilecektir.Günümüzde Sözsüz Şarkılar yurt içi ve yurt dışı müzik eğitim kurumlarında, armoni ve form analizi dersleri ile müzik formları kitaplarında eğitim amaçlı kullanılmaktadır. Sözsüz Şarkılar'ın armoni ve form analizini yapmanın, eğitici, öğrenci ve müzik literatürüne kaynak oluşturacağı, karşılaştırmalı analiz yapacak araştırmacılara veri sağlayacağı ve bestecinin müzik dili konusunda fikir sahibi olmamıza yarayacağı kanaatindeyiz. Ayrıca Sözsüz Şarkılar'ın müzik tarihi ve 19. yüzyıl İngiltere ev müziği repertuvarındaki yerini araştırmanın literatüre Türkçe kaynak sağlayacağını düşünüyoruz.Bu kapsamda Mendelssohn'un bestecilik anlayışını anlamak adına, bestecinin hayatı ve İngiltere'ye yaptığı geziler araştırılmıştır. Sözsüz Şarkılar'ın yayım ve bestelenme sürecindeki gelişmeler ve 19. yüzyıl İngiltere ev müziğinde Sözsüz Şarkılar'ın yeri incelenmiştir. Sözsüz Şarkılar'ın her birinin armoni ve form analizi yapılıp, nota üzerinde gösterilmiştir. Her albümün sonunda form analiz tablosuna yer verilmiştir. Analiz bulguları ayrı bir başlık altında sunulmuştur.Edindiğimiz bulgulara göre sözlü lied geleneğini sözsüz olarak ele alan Mendelssohn, Sözsüz Şarkılar'da klasik ve romantik dönem müzik estetiğini bir arada toplamıştır. Bu şarkılar amatör müzisyenlere hitap eden, küçük formlu eserler olma ve piyano için bestelenme özellikleriyle, 19. yüzyıl ev müziği repertuvarında önemli bir yer edinmiştir. Sözsüz Şarkılar'ın 19. yüzyıl İngiltere ev müziğinde popüler olduğuna ve bizzat kullanıldığına dair, net ve kesin bir kanıt yoktur. Ancak Sözsüz Şarkılar'ın 19. yüzyılda diğer ülkelere göre İngiltere'de daha yaygın ve popüler olabileceğine dair önemli bulgular elde edilmiştir.Anahtar Kelimeler: Mendelssohn, Sözsüz Şarkılar, şarkı formu, 19. yüzyıl İngiltere ev müziği, armoni analizi, form analizi.

French Revolution, Industrial Revolution and Napoleonic Wars led to fundamental changes on social order and political system of Europe in 19th century. Those changes occured on culture and sense of art, as well. Romantic Movement that began in the literature and affected music as well took effect during 19th century. The concerts that took place in living rooms and concert halls instead of palace halls; increase in the production and sale of instruments due to the technological developments; common usage of piano; formation of sense of amateur musician, domestic music, soloist and virtuoso musician; demand for short-formed works and development in publication of music were among the musical developments of this period. In accordance with these developments, among the works of Felix Mendelssohn Bartholdy, who lived in first half of 19th century, was Lieder ohne Worte (Songs without Words) that was a short-formed work and composed for solo piano. Those works were published in eight volumes each of which consisted of six Songs without Words. The aim of this research is to perform harmonic and formal analysis of Songs without Words; examine Mendelssohn's esthetics which mirrored song without words' form; and by this way, to research Songs without Words' position of solo piano repertoire as model in England's domestic music in 19th century. In this research, the analysis of form and harmony in each of Songs without Words will be performed and Songs without Words' position in music history and 19th century England's domestic music repertoire will be investigated by scanning the written source such as books, articles, theses etc. Also with this research, Songs without Words' position in solo piano repertoire will be evaluated. Today, Songs without Words is used for education at foreign and national musical education schools, in harmony and analysis books and in musical form books. We consider that analyzing Songs without Words in terms of harmony and form structure will create resource for teachers, students and music literature; supply data for researchers who will make a comparative analysis and will help us have an idea about musical language of composer. Besides we think that searching Songs without Words' position in music history and 19th century England's domestic music repertoire will provide Turkish source to literature. In this context, Mendelssohn's biography and his visits to England were researched to understand his sense of composition. Developments of publication and composition process of Songs without Words, and Songs without Words' position in 19th century domestic music repertoire in England are investigated. Each harmony and form structure analysis of Songs without Words was made and demonstrated on notes. There is a form structure table at the end of each song volume. The findings of the analysis are presented under a seperate chapter.As per our findings, Mendelssohn who handled the tradition of verbal lied without words collected the esthetic of Classic and Romantic period together in Songs without Words. These songs gained a significant place in 19th century domestic music repertoire as they were short-formed works for amateurs and they were composed for piano. There is not clear evidence about Songs without Words' popularity and usage in 19th century domestic music in England. However, significant findings revealing that Songs without Words was more popular in England in 19th century than any other country were obtained.Key Words: Mendelssohn, Lieder ohne Worte (Songs without Words), lied form, 19th century England domestic music, analysis of harmony, analysis of form structure.