Atatürk Kitaplığı belediye yazmaları K.000007 numarada kayıtlı bir şiir mecmû`ası (Transkripsiyonlu metin-inceleme)

Abstract

Şiir mecmû'aları, klasik Türk edebiyatı nazım ürünlerinin çeşitlilikle günümüze ulaşmasını sağlayan eserlerdir. Bu eserlerin yazma kütüphanelerimizdeki sayısı üretildikleri dönemde ne kadar revaçta olduklarını göstermektedir. Nazire mecmû'alarının telif eser özelliği taşıyan ilk örneği XV. yüzyılda Ömer bin Mezîd tarafından verilmiştir. En kapsamlı hâllerini XVI. yüzyılda gördüğümüz nazire mecmû'aları, klasik Türk edebiyatının şiir alanındaki gelişimini takip etmemizi sağlaması bakımından ayrıca değer taşımaktadır. Bu örnekler dışında telif eser verme kaygısı gütmeyen kişiler tarafından, şahsî antolojiler olarak üretilmeye devam etmiş ve bu eserler günümüze kadar ulaşmıştır. Adını daha önce duymadığımız şairler, yayımlanmış dîvânlarda rastlamadığımız şiirler, daha önce tespit edilmemiş nazım tür ve şekilleri şiir mecmû'alarında keşfedilmeye devam etmektedir.Atatürk Kitaplığı Bel_Yz_K.000007 numarada kayıtlı şiir mecmû'asının derleyeni bilinmemektedir. Mecmû'a, içeriği bakımından bir nazire mecmû'ası sayılabilecek veriler sunmaktadır. Metin günümüze gelene kadar çeşitli müdahalelere maruz kalmış ve iç içe iki mecmû'a halinde bugüne ulaşmıştır. Mecmû'ada 64a-80b arasındaki sayfalara tekabül eden bölüm, gerek tertibi gerekse içeriği bakımından mecmû'anın diğer kısımlarından farklı özellikler göstermektedir. Bu bölümün ayrı bir mecmû'a olup olmadığı konusunda yeterli veri mevcut değildir. Bununla beraber metin incelemesinde kolaylık sağlaması bakımından mecmû'adaki bu bölüm tarafımızdan ikinci mecmû'a olarak isimlendirilmiş ve içerdiği şiirler Genel Tablo'ya dâhil edilmiştir. Tespit edebildiğimiz kadarıyla mecmû'anın en az üç mürettibi bulunmaktadır. Metinde XIII. yüzyıldan XVIII. yüzyıla kadar çeşitli tür ve şekillerde yazılmış şiirlerden örnekler sunulmuştur. Klasik Türk edebiyatı ürünlerinin yanı sıra, ikinci mecmû'a olarak adlandırdığımız bölümde halk edebiyatı ürünleri de bulunmaktadır. Çalışmamızda mecmû'anın tertip özelliklerinin, içeriğinin ve metninin bilimsel transkripsiyonlu hâlinin ortaya konması amaçlanmıştır. Bu çalışmayla mecmû'adaki nazire şiir birikiminin, dîvânı günümüze ulaşamamış şairlerin şiirlerinin ve yayımlanmış dîvânlarda bulunmayan şiirlerin ilim dünyasına kazandırılması amaçlanmıştır.ANAHTAR KELİMELER: mecmû'a, şiir mecmû'ası, nazire mecmû'ası, klasik Türk edebiyatı.

Poetry macmuas are the sources which have enabled the poetic works of classical Turkish literature to reach the present day in a variety of ways. The number of these works in our manuscript libraries shows how popular they were during the times they were written. The first example of compiled nazire macmuas was composed by Omar ibn Mazeed in 15th century. Nazire macmuas, the most comprehensive versions of which were seen in 16th century, also bear importance in that they enable us to follow the progress of the classical Turkish literature in poetry form. Apart from these examples, these works continued to be produced as personal anthologies by people who were not interested in compiling works and thusly have reached today. The poets about whom we have not heard before, the poems which we have not come across in published diwans, and the forms and styles of poetry which have not been observed before are to be discovered in these poetry mecmuas.The compiler of the poetry mecmua, registered as Bel_Yz_K.000007 in Ataturk Library, still remains unknown. Yet, the mecmua can be regarded as a nazire mecmua in terms of context. The text was exposed to some revisions in the past and has reached today as a form of two mecmuas, one within the other. The section between 64a and 80b in the mecmua differs from the other sections in terms of order and context. This section is named in this work as second mecmua so as to make the text analysis easier. As far as we have determined, the mecmua has at least three compositors. In this work, many examples of poems from 13th till 18th centuries written in various forms and styles are given. Apart from the works of classical Turkish literature, works of folk literature can also be seen in the section named inner mecmua. The purpose of this work is to show the characteristics of order, the content and the scientific transcriptional version of the mecmua. With this work, it is hoped that the accumulation of nazire poems in the mecmua, the poems of the poets whose diwans have not survived up to now, and the poems which do not exist in published diwans are brought to light for the academe.KEYWORDS: mecmua, poetry mecmua, nazire mecmua, classical Turkish literature.