21. yüzyılda panpsişizm: Fizikselci içkin doğa yorumu

Abstract

Felsefenin batıda ilk ortaya çıktığı tarihten beri, felsefecilerin üzerinde en çok kafa yordukları konulardan biri zihin konusu olmuştur. Aradan geçen 2500 küsur yıla rağmen zihin, hala, özellikle analitik felsefenin en önemli konularından biri olmayı sürdürmektedir. Zihin dediğimiz fenomene sahip olmanın, sadece insanlar ve üst düzey hayvanlar için geçerli olmadığını düşündüğümüz anda, yavaş yavaş alternatif bir zihin meta-kuramı olan panpsişizmin alanına girmiş oluruz. Panpsişizm, en kaba şekliyle, zihin fenomeninin evrendeki en temel niteliklerden biri olduğunu ve evrenin geneline yayılmış olduğunu söyleyen görüştür. Panpsişizm, felsefenin ilk başladığı zamanlardan bugüne kadar gelmiş, günümüzdeki ana akım belirimci zihin kuramlarına alternatif bir kuramdır ve çoğu zaman düşünülenin aksine, az sayıda felsefeci tarafından savunulmuş olan bir kuram değildir. Felsefe tarihinin en ünlü felsefecileri de dahil olmak üzere, azımsanmayacak sayıda felsefeci bu görüşe sempati duymuştur. Bu çalışma, öncelikle hem panpsişist kuramın tarihsel gelişimini ve hem de onun farklı yorumlarını göstermeyi amaçlamaktadır. İkinci olarak, bu çalışmada, günümüz analitik felsefesinin önemli isimlerinden Galen Strawson'un, güncel panpsişist yorumu ile, zihinsel olmayan parçalardan, bizim bilmediğimiz bir şekilde zihin ortaya çıkabileceğini söyleyen güçlü belirimciliğe karşı oldukça ikna edici bir itiraz getirdiği gösterilmeye çalışılmaktadır. Strawson güçlü belirimciliğe karşı itirazlarının yanında, evrendeki entitelerin içkin doğasına, en azından bugünkü bilim yöntemlerimizle erişemediğimizi, dolayısıyla bu entitelerin deneyimlemediklerine, bilinçsiz olduklarına dair bir sonuca ulaşamayacağımıza dair de önemli bir sav ortaya atar.Panpsişizm, açıklamakta ya da anlamakta bu kadar zorlandığımız; bilinç, deneyim, zihin gibi fenomenlere alternatif bir şekilde bakmamızı sağlayan bir kuram olmasının yanında, bu alternatif kanattan çalışılması durumunda da heyecan verici sonuçlara ulaşmamızı sağlama potansiyeline sahip bir kuramdır. Üstelik, bu çalışmada gösterileceği gibi, birden fazla yorumu ile, kendisine yapılan itirazlara karşı sağlam duran, günümüz zihin felsefecileri arasında da gittikçe artan bir ilgiyle karşılanmakta olan bir kuramdır.

Since the beginning of philosophy in the west, the phenomenon of mind has puzzled philosophers. Even though around 2500 have passed since then, mind is still one of the most widely discussed topics within analytic philosophy. When one begins to wonder whether mind may not be peculiar to humans and high order animals, she dwells in the waters of an alternative meta-theory of mind that is panpsychism. Panpsychism, in the crudest sense, is the view that mind is one of the fundamental properties in the universe and is thoroughly ubiquitous. It has been evolving till our present day since the very beginning of philosophy. It is an alternative mind theory to the prevailing emergentist theories and contrary to popular opinion, it has never been a theory with few supporters. Quite a significant number of philosophers, including highly succesful ones, have sympathised with panpsychism.This work, first and foremost, wants to highlight the historical development of panpsychism and wants to eloborate different versions of it. Secondly, I try to show that, Galen Strawson, one of the foremost figures within today's analytic philosophy, has persuasively argued that strong emergence, ─which basically says that we can get mentality from non-mental pieces─, is highly unlikely, even incomprehensible. In addition to his objections against strong emergence, he also convincingly argues that we cannot reach or see through the intrinsic nature of the things with science, not at least till we get an extension of our current scientific approach, which obviously means that we cannot argue that things cannot experience and most entities have no consciousness.Panpsychism is an alternative theory which enables us to view philosophy's difficult subjects like consciousness, experience, mind from a different angle, and if further work within a panpsychist framework is pursued, I believe such work is capable of producing exciting results. Additionally, as I try to show in this work, panpsychism, with more than a few versions of it, stands pretty tall against its challengers and as a result it is growing more popular amongst contemporary analytic philosophers.