Meme kanseri hastalarının cinsel sorunlarına yönelik BETTER Modeline göre verilen eğitimin etkisi

Abstract

Meme kanserinde uygulanan tedaviler kadınların cinsel sağlığını bozmakta, cinselliği yaşamasını, cinsellikten zevk almasını ve yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir. Deneysel tipteki bu araştırma meme kanseri hastalarının cinsel sorunlarına yönelik BETTER Modeli'ne göre verilen eğitimin etkisini belirlemek amacıyla yapıldı.Araştırma Dr. Abdurrahman Yurtaslan Ankara Onkoloji Hastanesi'nde gerçekleştirildi. Araştırma verileri Nisan 2016 – Mart 2018 tarihleri arasında elde edildi. Çalışmanın evrenini, belirlenen tarihler arasında hastanenin Tıbbi Onkoloji Kliniği'ne başvuran hastalar, örneklemini örneklem seçim kriterlerine uyan ve çalışmayı katılmayı kabul eden 30 kontrol, 30 deney grubu olmak üzere 60 kadın oluşturdu. Veriler ''Bilgi Formu'', ''Kadın Cinsel Fonksiyon İndeksi (KCFİ)'', ''EORTC QLQ-C30 Version 3.0 ve QLQ-BR23 Yaşam Kalitesi Ölçeği'', ''Epidemiyolojik Araştırmalar Merkezi Depresyon Skalası (EAMDS)'', ''Vücut Algısı Ölçeği (VAÖ)'' ve ''BETTER Modeli'' ile elde edildi. Çalışmaya katılan kadınlarla uygun bir ortamda yüzyüze görüşme tekniği ile görüşülüp Bilgi Formu ve Ölçekler uygulandı. Ayrıca deney grubundaki kadınlara araştırmacı tarafından hazırlanan ''Eğitim Kitapçığı ve CD'si'' verildi. Deney grubundaki kadınlara eğitim dört oturumda gerçekleştirildi. Son oturumdan bir ay sonra ölçekler tekrar uygulandı. Kontrol grubundaki kadınlara ise ölçekler uygulandıktan sonra bu kadınlar rutin hastane kontrolüne bırakıldı. Kontrol grubuna bir ay sonra ölçekler tekrar uygulandı. Meme kanseri hastalarına verilen eğitim sonrasında deney grubundaki kadınların kayganlaşma, orgazm, ağrı alt boyutları ile total KCFİ puanları daha yüksekti. EORTC QLQ-C30 yaşam kalitesi ölçeği genel iyilik hali, fonksiyonel skala ve semptom skala puanlarında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadı. Deney grubundaki kadınların QLQ-BR23 yaşam kalitesi ölçeği fonksiyonel skala alt grubu olan beden imajı puanı daha yüksekti. EAMDS puanı açısından deney ve kontrol grubu arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark saptanmadı. Vücut algısı ölçeği puanı açısından iki grup arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olmadığı görüldü. Çalışma sonucunda, meme kanseri tedavileri sonrasında cinsel sağlık ile ilgili farkındalığın arttırılması ve geliştirilmesi, var olan cinsel sağlık sorunlarının azaltılmasında hemşireler tarafından verilen eğitimin etkin olduğu saptandı.

Breast cancer treatments impair women's sexual health, live their sexuality, enjoy sexuality and affect their quality of life negatively. This study was conducted to determine the effect of education based on the BETTER Model for sexual problems of breast canser patients as experimental design. The study is conducted in Dr. Abdurrahman Yurtaslan Ankara oncology hospital. Research data are obtained between the dates of April 2016 – March 2018. Population of the study consisted of patients who applied to the Medical Oncology Clinic of the hospital between the said dates and the sampling consisted of 60 women who accepted to participate in the study, 30 of which are the control group and 30 are the experimental group. The data was collected with ''Information Form'', ''Female Sexual Function Index (FSFI)'', ''EORTC QLQ-C30 and QLQ-BR23 Quality of Life Questionnaire'', ''Center for Epidemiologic Studies Depression Scale (CES-D)'', ''Body Cathexis Scale (BCS)'' and BETTER Model. Face to face interviews are held with the women participating in the study and the Information Forms and Scales are applied. In addition, the women in the experimental group were given the `Educational Booklet and CD` prepared by the researcher. Education of the women in the experimental group is held in four sessions. The scales are re-applied one month after the last session. In the control group, the women are left under routine hospital control after the scales are applied. The scales are re-applied to the control group after one month. After education the women in the experimental group had higher scores on lubrication, orgasm, pain subscores and total KCFI score points. There was no statistically significant difference in EORTC QLQ-C30 quality of life scale general well-being, functional scale and symptom scale scores. The women in the experimental group' the body image score which is a subgroup of the functional scale in the QLQ-BR23 quality of life scale is higher. There was no statistically significant difference between the experimental and control groups in terms of CES-D score. There was seen no statistically significant difference between the two groups in terms of the score of Body Cathexis Scale. As a result of this study, it was revealed that nursing education is effective for raising awareness about sexual health and developing, reducing sexual health problems.