Abbasi halifesi el-Müsterşid-Billâh ve dönemi (512/1118-529/1135)

Abstract

IX. yüzyıldan itibaren zayıflamaya başlayan Abbâsîler, Büveyhîlerin Bağdad'ahâkim olmalarıyla siyasî otoritelerini tamamen kaybetmişlerdir. Yaklaşık bir asır Şiîhâkimiyetinde kalan halifeler, Selçukluların gelişi ile kısmen rahatlamışlardır. Ancaksiyasî otoriteyi tekrardan elde edememişlerdir. Büyük Selçuklu Devleti'nde SultanMelikşâh'ın vefatından (1092) sonra başlayan taht kavgaları, Abbâsîler için siyasîotoriteyi tekrar elde etme adına bir fırsat olmuştur. Güçlü sultanlar devrinin geridekalmasından sonra Abbâsîler hareket geçerek uzun zamandan beri mahrum olduklarıiktidara sahip olmak için çalışmalara başlamışlardır. Büyük Selçuklu Devleti, SultanSencer ile tekrardan yükselişe geçmiş olmasına rağmen, batı işlerine bakan IrakSelçuklularında bitmek bilmeyen taht kavgaları Abbâsîlerin hedeflerine ulaşmasındayardımcı olmuştur. Özellikle Halife el-Müsterşid-Billâh, Selçukluların içkarışıklıklarından yararlanıp tekrardan dünyevî iktidarı ele geçirme faaliyetlerinegirişmiştir. Hedefi doğrultusunda sadece Selçuklular ile değil MezyedîllerdenDübeys b. Sadaka ve İmâdeddin Zengî gibi dönemin önemli emîrleri ile desavaşmıştır. Hilafeti eski günlerine döndürmek isteğiyle hareket eden el-MüsterşidBillâh, asker toplayıp ordu kurmak suretiyle mücadelesini sürdürmüş ve bu yoldahayatını kaybetmiştir. Bu bakımdan Abbâsî halifesi el-Müsterşid-Billâh ve dönemi(512-529/1118-1135), Abbâsî tarihi açısından bir dönüm noktası arz etmektedir. Ziravefatından kısa bir süre sonra Abbâsîler, siyasî hâkimiyeti elde etmişler ve elMüsterşid-Billâh'ın uğrunda hayatını kaybettiği hedefi gerçekleşmiştir.

The Abbasids, who began to get weak from the 9th century onwards, completely losttheir political authority with the Buyids' predomination of Baghdad. The caliphs,who had been under the control of Shiites for nearly a century, were partiallyrelieved by the arrival of the Seljuks. However, they could not obtain politicalauthority again. The throne fights that started after the death of Sultan Melikshah(1092) in the Great Seljuk Empire generated an opportunity for the Abbasid toreclaim political authority. Following the era of the powerful sultans, the Abbasidsstarted to work in order to claim the power they had been deprived of for a long time.Although the Great Seljuk State had risen with Sultan Sanjar again, the unceasingthrone fights in the Iraqi Seljuks, who were dealing with western affairs, helped theAbbasids to achieve their goals. In particular, the caliph al-Mustarshid Billah tookadvantage of the internal turmoil of the Seljuks and re-engaged in the activities ofseizing the worldly power. In line with his target, he not only fought the Seljuks butalso the important emirs of the period such as Dubeys, son of Sadaka, from theMazyadids and Imadeddin Zengî. In the hope of returning to the old days of thecaliphate, al-Mustarshid Billah continued his struggle by gathering troops andbuilding an army and passed away before realizing his dream. In this regard, theAbbasid caliph al-Mustarshid Billah and his period (512-529/1118-1135) constitute aturning point in the history of the Abbasids. Shortly after the death of al-MustarshidBillah, the Abbasids realized his dream for which he had died.