Proto-Rönesans İtalyası`nda Fransisken sanat hamiliği

Abstract

Fransiskenlerin bir dilenci tarikat olarak Avrupa'da ortaya çıkışı, Batı Kilisesi'nin 12. yüzyılda yaşadığı ruhani bunalımla ilgilidir. Bir yüzyıl önce Avrupa'da uluslararası ticaret ve kentsel yaşam canlanmış, Hıristiyan yaşamının doğası ile seküler kültürün dini ihtiyaçları birbiriyle çatışmıştı. Bunun sonucunda Kilise'nin erken dönemine ve havarilerin yaşantısına ilgi arttı. Kutsallık anlayışı değişti; erişilmez bir tanrı yerine, Tanrı'nın görünür imgesi İsa'yı taklit etme ön plana çıktı. Böylece 12. yüzyılda gezgin vaizlerden oluşan reform hareketi dilenci tarikatlara doğru evrildi. Fransisken Tarikatı papalığın desteğini alarak hızla kurumsallaştı ve geniş bir coğrafi bölgeye yayıldı. Biraderler, Kuzey İtalya komünlerindeki toplumsal kurum ve grupları dönüşüme uğratıp komünü domine eden üst sınıfla yakınlaştılar.Fransiskenler imgelerin gücünü fark etmişlerdi. Başta sanatı tarikatın kurucusu Assisili Francesco'nun kültünü yerleştirmek için kullandılar. Tüm diğer dilenci tarikatlar gibi Fransiskenlerde de bireysel ve ortak mülkiyet edinmek yasaktı. Ama biraderler papalıktan bir dizi ayrıcalık alarak yoksulluk yasağının etrafından dolandılar. Fransisken kiliselerinin inşasında papalık endüljansları ve komün sübvansiyonları kullanıldı. Komünün zengin banker aileleri mezar şapellerinin dekorasyonu için bağış yaptı. Paraya dokunma hususunda biraderlere tarikatın sivil kolunun üyeleri, bağışı yapan kişinin akraba ve arkadaşları ya da tarikatın görevlendirdiği üçüncü kişiler yardım etti.Bu çalışma Floransa'daki Santa Croce Kilisesi'nde yer alan Bardi Şapeli üzerinde yoğunlaşır. Şapelin içinde azizin yaşamından sahnelerin betimlendiği 13. yüzyılın ilk yarısından kalma bir panel (Bardi Aziz Francesco Paneli), Giotto'nun 14. yüzyılın başına tarihlendirilen Aziz Francesco'nun Yaşamı fresko dizisi, giriş kemerinin üstünde ise orijinal bir vitraylı pencere bulunmaktadır. Çalışma panel ve freskoları, sanatçıların kaynak olarak kullandıkları hagiografik metinlerle karşılaştırır. Bu yazarların tarihsel gerçekliği neden ve nasıl dönüştürdüklerini, tarikatın 13. yüzyıldan 14. yüzyıla değişen karakterinin metinlere nasıl yansıdığını ve sanatçıların eserlerinde bu metinleri ne şekilde yorumladıklarını değerlendirir. Bardi Aziz Francesco Paneli'ni üslup ve ikonografik olarak kendinden önce ve sonra gelen aynı türde panellerle kıyaslar ve panelin bu gelenek içindeki yerini belirler. Giotto'nun fresko serisindeki kompozisyon tercihleri ve ilettiği mesajı Assisi Bazilikası, Yukarı Kilise'deki muadiliyle birlikte ele alır. Freskoların duvarlara yerleşimi üzerinden azizin yaşamından sahnelerin gruplanınca yarattığı anlam çeşitliliğini tartışır. Şapelin orijinalvitraylı penceresindeki papa ve Fransisken azizlerin temsillerini Fransisken Tarikatı, papalık, Bardi ailesi ve Anjou Hanedanı arasındaki ilişki açısından yorumlar. Şapelin 13. ve 14. yüzyıllardaki olası izleyici kitlesini ve incelenen eserlerin bu kitle için ne ifade etmiş olabileceğini belirler. Böylece tarikatın tarihi ile sanatsal üretime katkısındaki bir yüzyıllık değişim çok küçük bir mekanda incelenmiş olur.Bardi Aziz Francesco Paneli'nde sanatçı, Francesco'nun insani yönünü ön plana çıkarmış ve azizin yaşamından bazı olayları tarikatın Spiritualist fraksiyonuna uygun bir anlayışla yorumlamıştır. Giotto ise 13. yüzyılın sonunda Spiritualistlerin Güney Fransa'da çıkardıkları isyanlar sonucu tarikat ve papalık arasında soğuk rüzgarların estiği bir dönemde Bardi Şapeli freskolarında Kilise'nin onayı ve desteğini vurgulama gereği duymuş ve tartışmalı Fransisken yoksulluğuna hiç değinmemiştir. Bardi ailesi 14. yüzyılda papalığın teşvikiyle Anjou Hanedanı'nı finansal olarak destekliyordu. Papa XXII. Ioannes, Anjou Hanedanı'ndan Fransisken Toulouselu Louis'yi aziz ilan etmişti. Panel ve fresko dizisi mesajlarını kısmen dışa kapalı bir mekanda sergilerken giriş kemerinin üstünde yer aldığı için dışarıdan da görülebilen orijinal pencere Floransa, papalık ve Anjou Hanedanı arasındaki ittifakın propagandasını yapmıştır.

The rise of the Franciscans in Europe as a mendicant order was associated with the spiritual crisis of the Western Church in the 12th century. International trade and urban life had been revived in Europe and the nature of the Christian life and the spiritual needs of the secular culture had come into a conflict in the previous century. This led to an increase in interest in the early period of the Church and the lives of the Apostles. The notion of sanctity changed and instead of an inaccessible deity, imitating Jesus, the visible image of God, became crucial. Thus the reform movement of 12th century, consisting of itinerant preachers, gave rise to mendicant orders. The Order of Friars Minor was institutionalized quickly by the support of the papacy and spread over a wide geographical area. The brothers have transformed the social groups and institutions in the Northern Italian communes and collaborated with the upper classes who dominated these cities.The Franciscans recognized the power of images. At first they used art to promote the cult of Francis of Assisi, the father of the order. Like all other mendicant orders, The Little Brothers had renounced individual and common ownership. By means of several privileges from the papacy, however, they handled the restrictions. Papal indulgences and commune subsidies were utilised in the construction of Franciscan churches. The wealthy merchant banking families made donations for the decoration of funeral chapels. The members of the Third Order, relatives or friends of the donor and procurators appointed by the order helped brothers as regards to prohibition against touching money.This study focuses on the Bardi Chapel in Santa Croce, Florence. It examines three pieces of artwork inside the chapel—a panel painting remaining from the first half of the 13th century on which scenes from the life of Francis of Assisi were depicted (Bardi St. Francis Dossal), Giotto's fresco cycle, Life of St. Francis on the chapel walls dated to the beginning of the 14th century, and an original stained glass window above the entrance arch. The study cross-checks the dossal and the frescoes with the hagiographic texts used by the artists. Also the motive these hagiographers have when playing with historical facts, the order's changing character through 13th to the 14th centuries displayed itself in those texts and the interpretations of them in the artworks are among the discussion topics. The study draws a parallel between Bardi St. Francis Dossal and its equivalents before and after, both stylistically and iconographically, and its importance in panel painting tradition. As for Life of St. Francis, Giotto's composition preferences and his point in the fresco cycle are reviewed alongside its counterpart in the Upper Church, Assisi. By analysing the layout of the frescoes on the walls, the various meanings of the scenes that revealed when grouped together are discussed in detail. Likewise, representations of the popes and Franciscan saints in the original stained glass window of the chapel make possible to interpret the relations between The Order of Friars Minor, papacy, Bardi family, and the House of Anjou. Finally the potential viewers of the chapel are identified and what these artworks might have meant for them are questioned. Thus by studying a single chapel, the order's history and the centenary change of its contribution to artistic production manisfest itself.In the Bardi St. Francis Dossal, the artist emphasized Francis's human side and interpreted certain events from his life in a manner consistent with the Spiritualist faction of the order. Giotto, on the other hand, felt urge to underline the approval and support of the Church in the fresco cycle at a time when the tension was high between the order and the papacy as a result of the rebellions of the Spiritualists in southern France at the end of the 13th century. Therefore the artist chose not to refer the controversial Franciscan poverty at all. The donor of the chapel, the Bardi family supported the Angevin dynasty financially in the 14th century with the encouragement of the papacy. In the meantime Pope John XXII canonized a member of the House of Anjou, Louis of Toulouse, from the Order of Friars Minor. As the dossal and fresco cycle displays their messages in a partially closed space, the original window, visible from the outside of the chapel, propagates for the alliance between the Florence, the pope, and the Angevin dynasty.