Hayat ağacı temalı çini pano

Abstract

Pek çok kültür, inanış ve düşünce sisteminde yer alan `Hayat Ağacı` yaratılış ile bağlantılıdır. Ağaçlara yüklenilen anlamların özünde insanlara sağlamış olduğu yararlar vardır ve bundan dolayıdır ki bu anlamların, sanata yansımaları da kaçınılmaz olmuştur. Günlük kullanım eşyasından, mimari bezemelere kadar, çeşitli kültürlerde `Kutsal Ağaç`, `Kozmik Ağaç`, `Dünya Ağacı` vb. adlar altında karşımıza çıkan `Hayat Ağacı` motifi birçok sembolik anlamlar içermektedir. Cennete ulaşma isteği, yer - gök, bereket - bolluk, yaşam - ölüm gibi kavramların yanı sıra evren - yaşam arasındaki tüm bağlantıları da simgeleyen bir motif olmuştur. Eski Türk Şaman geleneklerine göre dünyanın merkezini belirleyen, yaşamı, ölümü, hayatın sürekli yenilenmesini ve verimliliğini simgeleyen, insanla yaşam arasındaki ilişkiyi gösteren ve bu dünyadan cennete geçişte merdiven olarak nitelendirilen efsanevi ağaç olarak da tanımlanmıştır.Türkler, Orta Asya'da uyguladıkları süsleme sanatlarını Anadolu'da özellikle mimari eserlerde taşa ve çiniye uygulamışlardır. Taş eserlerde ve çini bezemelerde çok sık gördüğümüz `Hayat Ağacı` motifi ve onu destekleyen evcil ve vahşi hayvan figürleri, efsanevi ve mitolojik hayvan figürleri, bitkisel motifler ile zengin bir kompozisyon oluşturmuşlardır. Anadolu Selçuklu Dönemi çinilerinde ve mimari taş eserlerinde kullanılmış olan `Hayat Ağacı` motifinden yola çıkarak, diğer sanat disiplinlerindeki örnekleri de incelenerek, kaynaklar araştırılmış, tema ve sembol çözümlemesi yapılmıştır. Yapılan araştırmalardan yola çıkarak özgün bir çini pano deseni tasarlanmış ve sıraltı tekniğinde uygulanmıştır. Hayat Ağacı Temalı Çini Pano tasarımı eser çalışma metni ile sonuçlandırılmıştır.Anahtar Kelimeler: Anadolu Selçuklu Dönemi, Çini, Hayat Ağacı, Çift Başlı Kartal, Aslan.

Existing in many cultures belief and mentality system, tree of life, is directly connected to genesis. There is plenty of benefit that it has granted people in the basis of assigned meaning to trees. Consequently, that these meanings have reflected on art has been inevitable. Pattern of tree of life that has been also known as Sacred Tree, Cosmic Tree, Earth Tree etc., includes many symbolic meanings. It's a pattern that symbolizes all the interactions with the universe and life apart from the terms like going to heaven, earth and sky, plentifulness and abundance, life and death. According to the ancient Turk Shaman traditions, it has been described as the legendary tree that has been accepted as some kind of ladder on going to haven from the world, assigning the centre of the earth, symbolizing life, death, universe's constant renewing and its plentifulness, illuminating the interaction with people and life.The Turks have applied the decoration mentality, which they have applied in Central Asia, especially on architectural work, stone and tile in Anatolia. They have created a rich composition with tree of life pattern that we can see a lot in stone works and tile decorations and tamed and wild animal figures supporting it, legendary animal figures, herbal patterns. On the basis of tree of life pattern that has been used in Anatolian Seljuk time tiles and architectural stone works, its other examples in other art disciplines have been examined, resources have been searched, theme and symbol analysis has been executed. Based upon the researches done, an original tile panel has been designed and applied in underglaze technique. The tree of life themed tile panel design has been finalized with work text.Key Words: Anatolian Seljuk Period, Tile, Tree of Life, Double Headed Eagle, Lion.