Sağlıkta araştırma ve geliştirme harcamalarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi: Türkiye üzerine ampirik bir çalışma

Abstract

Bu çalışma 17 ülke düzeyinde 2005-2014 yılları arasında, Sağlıkta Ar-Ge Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Ekonomik büyümenin temsilcisi olarak Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYİH); sağlıkta Ar-Ge Harcamalarının temsilcisi olarak Sağlık Ar-Ge Harcamaları, Sağlık Harcamaları ve sağlık alanındaki Patent Sayıları alınmıştır. Değişkenler çerçevesince belirlenen hipotezleri test etmek amacıyla Dünya Sağlık Ar-Ge Modeli (DSAM) ve Türkiye Sağlık Ar-Ge Modeli (TrSAM) olarak iki model kurulmuştur. Modeller Panel Veri Analizi çerçevesince Granger Nedensellik testi, Kao ve Pedroni Eşbütünleşme Testleri, Esneklik Katsayısı, Korelasyon ve Regresyon analizlerine tabi tutulmuştur. DSAM'da Sağlık Ar-Ge Harcamasından GSYİH doğru tek yönlü, Sağlık Harcamasından GSYİH doğru tek yönlü, GSYİH ile Patent sayısı arasında çift yönlü, Sağlık Ar-Ge Harcaması ile Patent sayısı arasında çift yönlü Granger tipi nedensellik ilişkisi tespit edilmiş; Sağlık Harcaması ile Patent sayısı ve Sağlık Harcaması ile Sağlık Ar-Ge Harcaması arasında Granger tipi nedensellik ilişkisi tespit edilememiştir. DSAM eşbütünleşme testlerinde; GSYİH ile Sağlık Ar-Ge Harcaması, Sağlık Harcaması ve Patent sayısına ait değişkenlerin uzun dönemde eşbütünleşme ilişkisine sahip olduğu tespit edilmiş; değişkenler arasında korelasyon ve regresyon analizlerinde ise anlamlı ilişkiler bulunmuştur. DSAM'da sağlık Ar-Ge harcamalarındaki bir birimlik artış, GSYİH'yı 182 SGP dolar artırmaktadır ve bu değişikliğin %95'ini açıklamaktadır.TrSAM'da Sağlık Harcamasından Sağlık Ar-Ge Harcamasına doğru tek yönlü, Sağlık Harcamasından GSYIH'ya doğru tek yönlü Granger tipi nedensellik ilişkisi tespit edilmiş, diğer değişkenler arasında Granger tipi nedensellik ilişkisi tespit edilememiştir. TrSAM'da esneklik katsayısına göre sağlık Ar-Ge harcamalarındaki %1'lik artış GSYİH'yı %0,35 artırmaktadır. Sağlık harcamalarındaki %1'lik artış GSYİH'yı %0,86 artırmaktadır. Sağlık harcamalarındaki %1'lik artış Sağlık Ar-Ge Harcamalarını %0,226 artırmaktadır. Sağlık alanı Onbin Kişi Başı Patent sayısındaki bir birimlik artış Sağlık Ar-Ge Harcamalarını 0,22 birim artırmaktadır. Onbin Kişi Başı Patent sayısındaki bir birimlik artış sağlık harcamalarını 0,18 birim artırmaktadır. Onbin Kişi Başı Patent sayısındaki %1'lik artış GSYİH'yı %0,085 azaltmaktadır. TrSAM'da korelasyon ve regresyon analizlerinde değişkenler arasında anlamlı ilişkiler tespit edilmiştir. Sonuçlar, çalışma kapsamındaki ülkelerde Ar-Ge faaliyetleri içinde sağlık Ar-Ge faaliyetlerinin önemli bir yere sahip olduğunu ve sağlık Ar-Ge harcamalarının ekonomik büyümeyi olumlu etkilediğini ortaya koymuştur. Ancak Türkiye'de sağlık Ar-Ge harcamaları ekonomik büyümeyi çalışma kapsamındaki ülkelere göre daha düşük düzeyde etkilemektedir. Türkiye sağlık Ar-Ge faaliyetlerinde her ne kadar yüksek düzeyde performans göstermiş ve yıllar itibariyle göstergelerinde artış sağlamış olsa da, sağlık Ar-Ge alanında (harcama/GSYIH ve harcama, patent, yayın sayıları, işgücü göstergeleri/Toplam Ar-Ge) onyılda yaşanan küçülme (resesyon) ve bu alanda dünya ölçeğine göre düşük kapasiteye sahip olması, Türkiye'de sağlık Ar-Ge faaliyetlerinin ekonomik büyüme üzerindeki etkinliğini sınırlandırmaktadır. Bu nedenle Türkiye'de daha yüksek bir ekonomik büyüme performansı sağlamak için sağlık Ar-Ge faaliyetlerine yönelik plan/politikaların geliştirilmesi ve uygulanması önerilir.

This study was carried out to determine the impact of R&D Expenditures in Health on Economic Growth between 2005 and 2014 at 17 countries. Health R&D Expenditures Health Expenditures and Patent Numbers were taken as variables as indicators of R&D expenditures in health by representing Gross Domestic Product (GDP) as representative of economic growth. In order to test the hypotheses based on mentioned variables framework, The World Health R&D model (WHRD) and Turkey's Health R&D Model (TrHRD) had been established. The models were subjected to Granger Causality Test, Kao and Pedroni Cointegration Tests, Elasticity Coefficient, Correlation and Regression analysis within the frame of Panel Data Analysis.In WHRD, unidirectional from health R&D expenditure to GDP, unidirectional from health expenditure to GDP, bi-directional between GDP and patent numbers, and bi-directional between health R&D expenditure and patent number, Granger causality relationship were determined. The Granger causality relationship between health expenditure with patent number and health R&D expenditure with health expenditure could not be determined. In WHRD cointegration tests; it has been determined that health R&D expenditure, health expenditure and patent numbers have a long-term cointegration relationship with GDP. Significant relations were found between these variables using correlation and regression analysis. In WHRD one-unit increase in R&D spending on health increases the GDP by $ 182 SGP and explains 95% of this change.In TrHRD unidirectional Granger causality relationship from health expenditure to health R&D expenditure, health expenditure to GDP were determined and there was no Granger causality relationship between other variables. In TrHRD according to elasticity coefficient, 1% increase in the health R&D expenditure increases GDP by 0,35%; 1% increase in health expenditure, increases GDP by 0,86%. 1% increase in health expenditure, increases health R&D expenditure by 0,226%. One-unit increase in ten thousand patents per person, increases health R&D expenditure by 0,22 units. One-unit increase in ten thousand patents per person, increases health expenditure by 0,18 units. 1% increase in ten thousand patents per person decreases the GDP by 0,085%. Significant relations were found between these variables using correlation and regression analysis in TrHRD.The results show that, in countries within scope of this study, health R&D activities has a significant role in the overall R&D activities and R&D expenditures affect the economic growth positively. Nevertheless, compared to other countries, health R&D affects economic growth less in Turkey. Even though, Turkey has out performed in R&D activities and showed increase in indicators over the years; in health R&D field (like expenditure/GDP and expenditure, number of patents, number of publications, health workers/ Total R&D), the recession in decade and low capacity compared to world average, limits economical growth based on health R&D activities in the country. Thus, to achieve a higher economical growth in Turkey, developing plans and policy for health R&D activites and implementing them is recommended.