Bibliyoterapiye dayalı okuma programının benlik algısı ve eleştirel okuma düzeyine etkisi

Abstract

Araştırmanın amacı, gelişimsel amaçlı kullanılan bibliyoterapiye dayalı okuma programının (BDOP) ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin benlik algısı ve eleştirel okuma düzeyine etkisini belirlemektir. Araştırma 2016-2017 eğitim öğretim yılı ikinci yarı yılında,Balıkesir ili, Karesi ilçesi, Atatürk İlkokulu 4. sınıfta öğrenim gören 273 öğrenci arasından seçilen 17 düşük benlik algısı düzeyine sahip öğrenci ile yürütülmüştür. Araştırmada veri toplama aracı olarak öğrencilerin benlik algı düzeyini belirlemek amacıyla Coopersmith (1967) tarafından geliştirilen 58 maddelik bir özbildirim ölçeği olan Coopersmith Öz Saygı Envanteri (Coopersmith ÖSE), eleştirel okuma düzeylerini belirlemek amacıyla Ünal'ın (2006) geliştirmiş olduğu Eleştirel Okuma Ölçeği (EOÖ), öğrencilerin demografik özelliklerini belirlemek amacıyla hazırlanmış kişisel bilgi formu ve elde edilen nicel verileri desteklemek amacıyla katılımcı günlüğü ve araştırmacı günlüğü kullanılmıştır. Araştırmada ön test – son test kontrol gruplu yarı deneysel desen kullanılmıştır. Araştırmada kullanılan 2x2'lik karışık desenden birinci faktör bağımsız işlem gruplarını, ikinci faktör ise bağımlı değişkene ilişkin tekrarlı ölçümleri göstermektedir. Araştırmanın bağımsız değişkenini BDOP, bağımlı değişkenlerini ise öğrencilerin öz saygı düzeyleri ve eleştirel okuma düzeyleri oluşturmaktadır. Uygulama öncesinde Coopersmith ÖSE ve EOÖ 273 ilkokul 4. sınıf öğrencisine uygulanmış, öz saygı düzeyi ortalamanın altında puan alan 17 öğrenci seçkisiz olarak deney (n=10) ve kontrol (n=7) gruplarına ayrılmıştır. BDOP, araştırmacı tarafından sekiz hafta süresince 80 dakikalık oturumlar hâlinde gerçekleştirilmiştir. Uygulama sonrasında Coopersmith ÖSE ve EOÖ her iki gruba son test olarak tekrar uygulanmıştır. Araştırma sonucunda BDOP'nin öğrencilerin öz saygı düzeylerini olumlu yönde etkilediği görülmüştür. BDOP'nin uygulandığı deney grubunda yer alan öğrencilerin Coopersmith ÖSE alt boyutlarından `Genel Öz Saygı`, `Sosyal Öz Saygı`, `Akademik Öz Saygı` alt boyutları ile toplam-öz saygı puanları için anlamlı bir farklılık olduğu ve öz saygı düzeylerini arttırdığı gözlemlenirken, `Ev-Aile Öz Saygısı` alt boyutu için ön ve son test puanları arasındaki artışın anlamlı düzeyde olmadığı tespit edilmiştir. BDOP'ye katılan öğrencilerin EOÖ ön test ve son test puanları arasında ise anlamlı bir farklılık olmadığı ortaya konmuştur.

The aim of this study is to determine the effect of bibliotherapy based reading program (BBRP) on 4th grade students' self-perceptions and their critical reading levels. The research was conducted with 17 students with low self-perception levels who were selected among 273 4th grade students studying at the Atatürk Primary School in Karesi province of Balikesir city in the second semester of 2016-2017 academic year. In the research, in order to determine students' self-esteem levels, Coopersmith Self Esteem Inventory (Coopersmith SEI) that is an 58 item self-portrait inventory developed by Coopersmith (1967); in order to determine students' critical reading levels, Critical Reading Scale (CRS) developed by Ünal (2006); in order to determine the demographic characteristics of the students, personal information forms; in order to support quantitative data participant diaries, and researcher diary were employed. In this study, semi-experimental design with pre-test and post-test control groups was used. The first factor of the 2x2 mixed pattern used in the study shows independent process groups while the second factor shows the repeated measures of the dependent variable. The independent variable of the research is BBRP, and the dependent variables are self-esteem and critical reading levels of the students. Before the conduct of the study, Coopersmith SEI and CRS were applied to 273 4th grade students, and 17 students with self-esteem levels below the average were randomly divided into experimental (n = 10) and control (n = 7) groups. BBRP was applied by the researcher in 80-minute sessions for eight weeks. After the application, Coopersmith SEI and CRS were re-applied to both groups as post-test. The results of the research indicated that BBRP has a positive effect on the students' self-esteem levels. For the experimental group students who received the bibliotherapy based reading program, while significant differences were obtained between `General Self-Esteem`, `Social Self-Esteem`, `Academic Self-Esteem` sub-dimensions of Coopersmith SEI and total-self score, and an increase in the self-esteem levels was observed, no significant difference was found between pre-test and post-test scores for `Home-Parents Self Esteem` sub-dimension. It was also revealed that there was no significant difference between the students' critical reading pre-test and post-test scores.