Gürültülü iş yerlerinde çalışanlara uygulanan işitme koruma programının kulak koruyucu kullanımına etkisi

Abstract

Sönmezer Öcal, H. (2019). Gürültülü İş Yerlerinde Çalışanlara Uygulanan İşitme Koruma Programının Kulak Koruyucu Kullanımına Etkisi. İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Halk Sağlığı ve Hemşireliği ABD. Doktora Tezi. İstanbul. Çalışma hayatında en çok maruz kalınan fiziksel tehlikelerin başında gürültü gelmektedir. Çalışma ortamında alınması gerekli önlemlerle korunma düzeyi sağlanamadığı durumlarda kişisel koruyucu donanım kullanımı zorunluluk haline gelmektedir. Bu çalışmanın amacı; gürültülü işyerlerinde çalışanlara uygulanan sağlığı geliştirme modeli temelli işitme koruma programının kulak koruyucu kullanımına etkisini değerlendirmektir. Araştırmada `Randomize olmayan gruplarda ön test-son test kontrol gruplu` ve tekrarlayan ölçümlü yarı deneysel tasarım tipi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Kayseri ilinde gürültü açısından yüksek riskli olarak değerlendirilen `mobilya, mobilya aksesuarları ve ev gereçleri üretimi yapan` dört farklı fabrikada 120 çalışan (60 deney, 60 kontrol) oluşturmuştur. Deney grubu çalışanlarına; sağlığı geliştirme modeli temelli `İşitme Koruma Programı` uygulanmıştır. Program; farkındalık, davranış değişimi ve davranışı sürdürme olarak üç aşamada uygulanmıştır. Deney ve kontrol gruplarına girişim öncesi, sonrası 1. ve 6. ayda ölçümler yapılmıştır. Veri toplama aracı olarak; Tanıtıcı Özellikler, Kulak Koruyucu Kullanım Davranışları, Kulak Koruyucu Takma Davranışı Gözlem, Gürültü Farkındalık Eğitimi Değerlendirme ve Çalışanın Çalışma Ortamı Değerlendirme Formu, Çok Boyutlu Sağlık Kontrolü, Sağlığın Önemi ve Öz-Etkililik-Yeterlilik Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde SPSS 16.0 programı kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları değerlendirildiğinde; girişim sonrası deney grubundaki çalışanların kulak koruyucu kullanım davranışları ve kullanma durumlarında artış olduğu görülmüştür. Araştırmacı gözlemi sonucunda girişim öncesi kulak koruyucu takan 4 kişi iken, altıncı ay sonrası 39 kişi olmuştur. Gürültü konusunda farkındalık eğitimi değerlendirme sonuçlarında ise kontrol grubuna göre deney grubu çalışanlarında anlamlı artışlar sağlanmıştır(p<0,01)Deney ve kontrol grubu arasında, çok boyutlu sağlık kontrolü, sağlığın önemi ve öz etkililik düzeylerinde anlamlı fark bulunmamıştır.Çalışmanın sonuçları; çalışanlarda kulak koruyucu kullanma davranışını artırmada, sağlığı geliştirme modeli temelli işitme koruma programının etkili olduğunu göstermiştir.Anahtar kelimeler: Kulak koruyucu, sağlık davranışı, gürültü, çalışan, iş yeri

Sönmezer Öcal, H. (2019). The Effect Of The Hearing Protection Program On Use Of Ear Protection Equipments For Employees In Noisy Workplaces. İstanbul University-Cerrahpasa Institute of Graduate Education, Department of Public Health Nursing. Phd Thesis. Istanbul.Noise is one of the most exposed physical hazards in working life. The usage of personal protective equipment becomes a necessity when the level of protection cannot be achieved with the necessary precautions in the working environment. The aim of this study is; To evaluate the effect of hearing protection program based on health promotion model, on use of ear protection equipments applied to employees in noisy workplaces.In the research, `non-randomized groups with pretest-posttest control group` and with repetitive measurement semi-experimental design type were used. The sample of the study was consisted of 120 empoyees (60 experimental, 60 control) in four different factories manufacturing; furniture, furniture accessories and household appliances in Kayseri province which were considered as high risk in terms of noise.To experimental group employees; `The Hearing Protection Program` based on health promotion model was applied. Program was applied in three stages as; raising awareness, behavior change and behavior continuation. Data collection questionnaire was applied to the experimental and control groups; before intervention, after 1st and 6th months from intervention. As data collection tool; introductory features, hearing protection equipment usage behaviors, hearing protection equipment wearing behaiviour observation form, noise awareness training assessment form and form of work place environment assessment by empoyees, multidimensional health locus of control, importance of health and self-efficacy scale were used. SPSS 16.0 software was used for data analyses. When the research findings are evaluated; it was observed that, after intervention, employees in the intervention group, increased hearing protection equipment behaviour and usage rate. As a result of researcher's observation, before intervention number of hearing protection equipment user was 4 and it became 39 after 6th months from intervention. As a result of noise awareness training assessment, significant increases were obtained in the experimental group employees comparing with control group employees (p<0,01)There was not a significant difference for levels of; multidimensional health locus of control, importance of health and self-efficacy between control and experimental group employees.Results of study; hearing protection program based on health promotion model is efficient on increase of employee's hearing protection equipment use behaviour.Key words: Ear protection equipment, health behaviour, noise, employee, work place