Avukatlar tarafından uzman mütalaası kullanımı ve yaşanan sorunlar

Abstract

Türk hukuk sisteminde, adalete ulaşmada öncelikli olarak ihtiyaç duyulan adil yargılanma hakkı, yargılama sırasında tarafların iddia ve savlarını ileri sürebilmesini gerektirmektedir. Bu aşamada ispat vasıtalarının kullanılması önemli yer tutmaktadır. Hâkimin hukuki eğitimi ve tecrübesiyle karar verebileceği durumlar dışında kalan, özel ve teknik bilgiye ihtiyaç duyulan haller bulunmaktadır. Bu ihtiyaç uygulamada mahkemece görevlendirilen bilirkişiler vasıtasıyla yerine getirilmektedir. Ancak özel ve teknik konularda tarafların da uzman kimselerden yardım alma ihtiyacı bulunmaktadır. Bu ihtiyaç, alanında uzman kimselerden alınan bilimsel mütalaalar ile giderilebilmektedir.Bu çalışma ile İstanbul Barosu'na bağlı avukatların gerek ceza, gerekse hukuk davalarında bilimsel mütalaa alabileceklerinin ne derecede farkında olduklarını tespit edebilmek amaçlanmıştır. Bunun için avukatlık mesleğinde en az iki yıl tecrübesi bulunan İstanbul Barosu'na bağlı 300 avukat ile 26 sorudan oluşan yüz yüze anket çalışması yapılmıştır. Avukatların bilimsel mütalaa kullanımı yoluna ne kadar başvurdukları, hangi alanda teknik bilgiye ihtiyaç duydukları, bilimsel mütalaaya bilirkişi raporunun hazırlanmasına yardımcı olmak üzere mi yoksa bilirkişi raporunu açıklamak üzere mi başvurdukları tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde uzman görüşünün amacı anlatılmaya çalışılmış, uzman görüşü Türk hukuk sisteminde yer alan ilkeler ile birlikte ele alınmıştır. İkinci bölümde Ceza Muhakemesi Kanunu ve Hukuk Muhakemeleri Kanunu açısından uzman görüşünün yasal dayanaklarına ve doktrinsel tartışmalara yer verilmiştir. Bu bölümde bilirkişi görüşü ile uzman görüşü arasındaki farklılıklara da değinilmiştir. Üçüncü ve son bölümde ise yapılan anket çalışması sonuçları ile elde edilen veriler sunulmuştur. Anket çalışması ile Görüş, Mütalaa Farkındalığı, Bilirkişi Farkındalığı, Etki ve Fayda faktörleri, üniversite türüne, eğitim seviyesine, mesleki deneyime, Uzman Mütalaası kullanılıp kullanılmamasına göre incelenmiştir. Bunun dışında katılımcıların uzman mütalaasını kaç kez, hangi alanda, hangi aşamada kullanıldığı, uzmanın duruşmada dinletilip dinletilmediği, uzmana doğrudan soru yöneltilip yöneltilmediği konuları da sayısal veri olarak paylaşılmıştır.Bu çalışmanın Uzman Mütalaası ile ilgili avukatlara ışık tutması ve çözüm önerisi getirmesi beklenmektedir.Anahtar Kelimeler: Uzman Mütalaası, Bilimsel Mütalaa, Bilirkişilik, Avukatların Uzman Mütalaası Kullanımı, Ceza ve Hukuk Yargılaması

In the Turkish legal system, the right to a fair trial which is primarily needed for the achievement of justice requires the parties to be able to assert their claims and arguments during the trial. At this stage, using the instruments of evidence is crucial. There are some cases where specific technical know-how is required except to the extent that a judge may rule relying on his/her legal educational background and experience. In practice, this requirement is fulfilled by the experts assigned by the court. However, the parties also need to seek assistance from the learned persons on specific technical issues. This requirement may be satisfied through the scientific opinions of the learned persons.This study is intended to determine to what extent the attorneys affiliated to Istanbul Bar Association are aware of the opportunity they have to seek scientific opinions either in penal or civil actions. To that end, a face-to-face survey of 26 questions was conducted with 300 attorneys affiliated to Istanbul Bar Association, who have minimum two years of professional experience in practice of law. An attempt was made to identify how much they seek to use the scientific opinion, in which subject they need technical know-how and whether they seek to use the scientific opinion to facilitate the preparation of the expert report or to describe the said report. The study is comprised of three chapters. The first chapter attempted to describe the purpose of the learned opinion and discussed the learned opinion along with the principles included in the Turkish legal system. The second chapter included legal grounds of and doctrinal discussions on the learned opinion in terms of the Code of Criminal Procedure and the Code of Civil Procedure. In addition, this chapter addressed the variances between the expert opinion and the learned opinion. The third and last chapter presented the data obtained by the results of the survey conducted. Through the survey, the factors of Opinion, Opinion Awareness, Expert Awareness and Effect and Benefit were analyzed in line with the university type, educational level, professional experience and whether the Learned Opinion is used. Alternatively, the survey shared some numeric data regarding how many times the respondents used the learned opinion in which subject and at which stage, whether the learned person is heard during the trial and whether the learned person is asked direct questions.This study is expected to provide an insight and propose a solution for the concerned attorneys regarding the Learned Opinion.Keywords: Learned Opinion, Scientific Opinion, Practice of Expertise, Use of the Learned Opinion by Attorneys, Penal and Civil Litigation