Geç preterm ve term yenidoğanlarda yenidoğanın geçici takipnesi (YGT) gelişimi ile tiroid hormonları, kortizol ve epinefrin düzeyleri arasındaki ilişki

Abstract

İntrauterin hayattan ekstrauterin hayata geçişte en önemli değişiklik, plasental gaz değişiminden akciğer solunumuna geçiştir. Bu süreçte pulmoner adaptasyon mekanizmalarının bozulması ile yenidoğanlarda solunum sıkıntısı gelişebilmektedir. Yenidoğan döneminde en sık görülen solunum sıkıntısı nedeni yenidoğanın geçici takipnesi (YGT)'dir. Yenidoğanın geçici takipnesi, fetal akciğer sıvısının yetersiz ve/veya gecikmiş geri emilimine bağlı olarak gelişen akciğer ödemi ile karakterize klinik bir durumdur. Sıklıkla term ya da geç preterm yenidoğanlarda görülmektedir. Elektif sezaryen (C/S), preterm doğum, erkek cinsiyet, çoğul gebelik, diyabetik anne bebeği olma ve makrozomi YGT gelişiminde önemli risk faktörlerindendir. Fetal akciğer sıvısının geri emilim mekanizmaları tam olarak açıklanamamakla birlikte özellikle distal hava yollarındaki sıvı; başta epitelyal Na+ kanalı (ENaC) olmak üzere, Na+-K+-ATPaz ve aquaporinler (AQP) gibi çeşitli kanallar ile temizlenmektedir. Akciğer epitel hücrelerinde sodyum (Na+)'un ve beraberinde suyun aktif olarak geri emilmesinin, fetal akciğer sıvısının temizlenmesinde esas mekanizma olduğu düşünülmektedir. Doğuma yakın ve doğum esnasında meydana gelen endokrinolojik değişiklikler fetusun dış ortama hazırlanmasında önemlidir. Epinefrin, oksijen (O2), glukokortikoid ve tiroid hormonları akciğer sıvısının temizlenmesini sağlayan Na+ pompa aktivitesini uyararak, Na+ ve beraberinde suyun geri emilimini artırmaktadır. Term ve geç pretermlerde YGT gelişimi iyi bilindiği halde doğumdaki stres hormon seviyelerinin YGT gelişimine katkı sağlayıp sağlamadığı net gösterilememiştir. Çalışmamızda; 340/7-426/7 gestasyonel haftada doğup; YGT tanısıyla yenidoğan yoğun bakım (YDYB) ünitesinde yatan 25'i term ve 20'si geç preterm 45 yenidoğan ile poliklinik kontrolüne gelen 28'i term ve 17'si geç preterm 45 sağlıklı yenidoğan, toplam 90 yenidoğan değerlendirmeye alındı. Olguların doğum şekilleri C/S veya vajinal yolla olarak belirtildi. Yenidoğanın geçici takipnesi tanısı almış term ve geç preterm yenidoğanlar ile kontrol grubunu oluşturan sağlıklı term ve geç preterm yenidoğanlarda kortizol, epinefrin, tiroid stimülan hormon (TSH), serbest tiroksin (sT4), serbest triiyodotironin (sT3) hormon düzeyleri ölçüldü. Çalışma sonucunda, YGT tanılı yenidoğanlarda C/S yolla doğum oranı anlamlı olarak yüksek saptanırken; özellikle elektif C/S yolla doğum, YGT gelişimi için risk faktörü olarak saptandı. Yenidoğanın geçici takipnesi tanılı yenidoğanlarda kontrol grubuna göre kortizol, epinefrin, TSH, sT4 ve sT3 düzeyleri daha düşük seviyelerde saptanırken; sadece epinefrin ve TSH düzeylerinde istatiksel olarak anlamlı azalma saptandı. Anahtar Sözcükler: Epitelyal Na+ kanalı (ENaC), yenidoğanın geçici takipnesi, epinefrin, kortizol, tiroid hormonu

The most important change during transition from intrauterine life to extrauterine life is initiation of lung respiration instead of placental gas exchange. During this process, respiratory distress may develop in newborns due to impaired pulmonary adaptation mechanisms. The most common respiratory distress in the neonatal period is the transient tachypnea of the newborn (TTN). TTN is a clinical condition characterized by pulmonary edema caused by inadequate and/or delayed reabsorption of fetal lung fluid. It is frequently seen in term or late preterm newborns. Elective cesarean (C/S), preterm delivery, male gender, multiple pregnancy, presence of diabetic mother and macrosomy are important risk factors for TTN. Reabsorption mechanisms of fetal lung fluid have not been thoroughly described. Particularly the liquid in the distal airways; is cleaned with various channels such as Na+-K+-ATPase and aquaporins (AQP), especially epithelial Na+ channel (ENaC). Active reabsorption of sodium (Na+) and accompanying fluid in lung epithelial cells is considered as main mechanism of clearance of fetal lung fluid. Endochrinological changes which occur near birth or during birth are important for preparation of fetus to external life. Epinephrine, oxygen (O2), glucocorticoid and thyroid hormones increase reabsorption of Na+ and fluid by stimulating Na+ pump activity causing clearance of lung fluid. Although TTN development in term and late preterm has been well-known, it has not been clearly demonstrated that whether stress hormone levels during birth contribute TTN development. In our study; a total of 90 newborn including 45 newborn (25 term and 20 late preterm) in newborn intensive care unit (NICU) due to TTN diagnosis and 45 healthy newborn (28 term and 17 late preterm) in polyclinic follow-up, who were all born between 340/7- 426/7th gestational weeks was evaluated. Delivery types of cases were recorded as C/S or vaginal. Hormone levels of cortisole, epinephrine, thyroid stimulating hormone (TSH), free thyroxine (fT4) and free triiodothyronin (fT3) were measured in both term and late preterm newborns with TTN and control group including healthy term and late preterm newborns. According to results of our study, rate of C/S delivery was significantly high in newborns with TTN diagnosis and especially elective C/S type birth was identified as risk factor for TTN development. Cortisole, epinephrine, TSH, fT4 and fT3 levels were lower in newborns with TTN than control group whereas there was only statistically significant decrease in epinephrine and TSH levels. Keywords: Epithelial Na channel (ENaC), transient tachypnea of newborn, epinephrine, cortisole, thyroid hormone.