Osmanlı-Türk sivil mimarisinde pencere açıklıklarının gelişimi

Abstract

ÖZETEsas olarak Osmanlı-Türk Sivil Mimarisi Pencere Düzeninin Gelişimini inceleme ve irdelemeyi amaçlayan tezimizde, Osmanlı Devletinin kuruluşundan yıkılışına kadar olan geniş zaman aralığında, söz konusu ögenin geçirmiş olduğu düzen değişimi incelenmiş ve Osmanlı-Türk Evi'nin penceresinin göstermiş olduğu bu gelişim kronolojik bir dizin içinde sunulmuştur.Bu görüş açısından hareket ederek Osmanlı-Türk Evi pencere gelişimini bir sistem içinde incelemeyi amaçlayan bu çalışmayı dört ana bölümden oluşacak biçimde kurduk:* Birinci Bölüm, pencere ögesinin cephe kuruluşunda belirleyici bir öge olduğu gerçeğine değinilerek, bunun Osmanlı-Türk Evi cephesinde oluşturduğu kendine özgü stürüktür, malzeme, biçim ve oran özelliklerinin incelenmesindeki önem, amaç ve sınırlılıkların belirlendiği bölümdür.* İkinci Bölüm, tarihin akışı içinde, pencerenin Mısır, Yunan, Roma ve Orta Çağ uygarlıklarında gelişimi ve camın bulunmasının pencere açıklığına olan etkileri incelenmiştir. Daha sonra aynı gelişim Osmanlı öncesi Anadolu uygarlıklarında ele alınarak pencere ögesinin Osmanlı İmparatorluğu kuruluşuna kadar olan tarihsel gelişimi gözlenmiştir.* Üçüncü Bölüm, Osmanlı-Türk sivil mimarisinde pencere açıklıklarının incelenmesine esas olmak üzere (Osmanlı Devletinin kuruluşundan itibaren ahşap örnekler bulunmadığından) aşağıdaki örnekler incelenmiştir: . 14-15.yüzyıl Erken Osmanlı Döneminde Medreseler, İmaretler, Hanlar, Bedestenler genel olarak incelenmiştir, bu alt bölümün sonunda Erken Devir Mimarisi için pencerelerin genel özellikleri belirlenmiştir.. 16-19.yüzy ıl Klasik Osmanlı Döneminde Medreseler, Sıbyan Mektepleri, Kent içi Hanları ve Köşkler, her biri kendi içinde ve kronolojik bir sırada incelenmiş, her bir yapı gurubu için pencerelerinin genel özellikleri belirlenmiştir.* Dördüncü Bölüm'de, Osmanlı-Türk Sivil Mimarisinde, 17.yüzyıldan 20.yüzyıl başına kadar ahşap konutlar, gerek İstanbul içinde, gerekse Yurdumuzdaki ve Yurt dışındaki belli başlı eski yerleşim bölgelerindeki örnekler de, kronolojik bir sıra içinde ele alınarak bu konutlardaki pencerelerin gelişim, oransal değişimi, teknik ve kültürel akımların etkisi altında incelenmiştir. Bu bölümün sonunda elde edilen veriler ve pencerelerin gelişimi bir tablo halinde sisteme bağlanmıştır.* Sonuç Bölümünde ise Birinci Bölümde belirlenen sınırlar içinde, konuyu incelemek için uygulanan yöntemin geçerliliği, getirdiği yenilik ve katkıları belirlenmiştir.Anahtar Kelimeler: Osmanlı Mimarisi, Türk Mimarisi, Pencere Açıklıkları

ABSTRACT The primary aim of this dissertation is to examine and analyse the development of window openings of Civil Ottoman-Turkish Architecture. As such, the stages of development of this particular architectural element are defined, and this process is presented in chronological order, from the rise to the fall of the Ottoman Empire.With this primary aim in mind, and to study the development of window openings of Civil Ottoman-Turkish Houses in a systematic manner, the text was structured into four main sections:* The first section is buit upon the premise that windows are among the main elements defining the character of a building's façade; given this premise, the section delineates the importance, purpose and limitations of studying the vernacular structure, material, form and proportional characteristics of window openings in Ottoman-Turkish House façades.* In the second section, a historic survey of the evolution of windows is undertaken, with particular attention given to Egyptian, Acient Greek, Roman and Medieval Civilisations. In particular, the effect of the discovery of glass on this architectural element is articulated. The same process in pre-Ottoman Anatolian Civilisations is also exemined in this section.* In the third section, to form the basis of the study of the window openings in the Ottoman-Turkish Civilarchitecture (since no timber examples of the Earlier Ottoman Period exist) the following examples are examined:. 14th to 15th century, Early Ottoman Period Medressas, İmarets, Hans, Bedestens are studied. As the conclusion of this sub-section, the general characteristics of windows in Early Ottoman Architecture, are defined.. 16th to 19th century, Classical Ottoman Period Medressas, Primary Schools (Sıbyan Mektep), Hans (in towns) and Mansions (Köşk) are studied within their respective groups, and in chronological order. The general characteristics of windows in each group are defined.* In the fourth section, examples of timber houses from the 17th to the 20th century in İstanbul, in other major settlements of Turkey, and also in regions which today are outside of Turkey, are studied. In these examples, the evolution and the changes of proportions in the house windows are studied in chronological order, with special attention being paid to the influence of technical and cultural movements.*In the Conclusion, within the limitations set in the first section, the validity of the analysis methods, the originality of the study, and its contribution to the subject are delineated.Key Words: Ottoman Architecture, Turkish Architecture, Window Openings