Konya, Karaman, Aksaray ve Niğde illerinde uygun arıcılık yerlerinin belirlenmesinde AHP ve TOPSİS yöntemlerinin incelenmesi

Abstract

Arıcılık, birçok tarımsal faaliyete yarar sağlayan bir iş koludur. Arıcılık faaliyetlerinin sürdürülmesi için teknik bilgilerin gerekliliği kadar coğrafi ortamdaki bitki kaynakları da doğrudan öneme sahiptir. Arıların hammaddelerini doğadan toplamaları nedeniyle arıcılık faaliyetlerinin yürütüldüğü konumun doğru seçilmesi büyük öneme sahiptir. Coğrafi Bilgi sistemleri (CBS) uzun zamandır tarımsal arazinin alternatif kullanımının, hassas tarımın, mahsul veriminin veya arazi uygunluk haritasının geliştirilmesinde bir araç olarak kullanılmaktadır. Arıların bal üretim evreleri göz önüne alındığında birçok kriterin bir arada bulması gerekmektedir. Bu çalışmada İç Anadolu bölgesinde yer alan Konya, Karaman, Niğde ve Aksaray illerinin `Çok Kriterli Karar Verme` (ÇÖKA) yöntemlerinden AHP, TOPSİS ve CBS kullanılarak arıcılık faaliyetlerinin yapımına uygun yerlerin tespiti amaçlanmıştır. Bu çalışmada öncelikli olarak arıcılık faaliyetlerini etkileyen temel kriterlerin tespiti ve yeniden sınıflandırılması işlemi yapılmıştır. Birinci adım olarak mevcut veriler AHP yöntemine göre karşılaştırılarak her bir verinin ağırlığı hesaplanmıştır. Bu ağırlıklara göre veriler çakıştırılarak genel bir uygunluk haritası üretilmiştir. İkinci adımda ise TOPSİS yönteminde ise alternatiflerin, belirlenen kriterler doğrultusunda sıralanması işlemi gerçekleştirilmiştir. Bu sıralamaya göre arıcılık faaliyetlerinin yürütülmesi için uygun ve uygun olmayan alanlar belirlenmiştir. Üretilen uygunluk haritaları ile mevcut arıcılık faaliyetlerinin sürdürüldüğü yerleri gösteren veri çakıştırılmıştır. Son adım da ise ÇÖKA yöntemlerinden AHP ve TOPSİS de elde edilen uygunluk haritaların mevcut arıcılık yerleri ile uyumu ve birbiri ile orantısı incelenmiştir. Elde edilen uygunluk haritaları ile uygunluğun güvenilirliği araştırılmıştır.

Beekeeping, on top of demanding extensive technical knowledge, also requires rich flora in the regions it's being performed. Due to bees collecting raw materials from nature, selecting the correct location for beekeeping is of utmost importance. Geographical Information Systems (GIS) has been long used as a tool for finding alternative uses for agricultural land, precision agriculture and land feasibility mapping. When bee's honey production cycle is considered, quite a few factors has to come together. In this work, region known as `Kop Area` in the Central Anatolia which includes cities, Konya, Karaman, Nigde and Aksaray has been investigated for feasibility for beekeeping using AHP and Geographical Information Systems from `Multiple Criteria Decision Analysis` method. In our work, primarily, the main criteria that effects beekeeping activities are determined and reclassified. As the first step, existing data has been compared with AHP method and the weight of each data is calculated. By cross matching this data using weights a general feasibility map is generated. The generated feasibility map is then overlaid with the areas where the beekeeping activities are already taking place. Lastly, generated map has been used to investigate the reliability of the feasibility.