Kentsel tasarım bağlamında mikro ortam analiz yöntemleri: İstanbul tarihi yarımada Haseki bölgesi örneği

Abstract

ÖZET KENTSEL TASARIM BAĞLAMINDA MİKRO ORTAM ANALİZ YÖNTEMLERİ: HASEKİ ÖRNEĞİ Bu tez, kent bütünü içinde kentsel çevre imgesinin görsel olarak incelenmesini ve daha sonra Haseki Bölgesi üzerinde karşılaştırmalı olarak uygulanmasını içeren bir çalışmadır. Kentsel görünüm ve çevre imgesini oluşturan fiziksel mekan elemanlarının ortaya çıkarılmasıyla, insanlara niçin önemli olduğunu vurgulamaktadır. Kentsel tasarım bağlamında `Haseki` örneği incelenirken, öncelikle kentsel mikro ortam tasarımının tanımı yapılmıştır. Bu tanımlamalar yapılırken, `kentsel tasarım`, `kentsel mekan`, `mekanda dördüncü boyut-tarih` ve `kentsel algı` kavramları detaylı olarak ele alınmıştır. Kentsel tasarım bağlamında mikro ortam tasarım sürecine ilişkin beş analiz yöntemi ayrıntılı olarak incelenmiştir. Haseki Bölgesi'nin tarih sürecinde analizi yapılmıştır. Bu analiz esnasında Haseki külliyesinin tarihsel geçmişi, Haseki Caddesi'nin yeri ve önemi ile külliye çevre ilişkileri anlatılmıştır. 19. ve 20. yy. Haseki kent sokakları ve kent dokusunun gelişim aşamaları ve bölgeye özel morfolojik bir irdeleme yapılmıştır. Mikro ortam tasarımına ilişkin tanımlanan Hedman & Jaszewski, Lynch, Cullen, Cluskey and Alexander'in yöntemleriyle Haseki Bölgesi'nin analizi yapılmıştır. Böylece kentlerimiz karekterlerini değiştirerek büyürlerken hangi fiziksel elemanların korunmaya değer olduğunun ve bu koruma olgusunun nasıl yapılacabileğini göstermeyi amaçlanmaktadır.

ABSTRACT MICRO ENVIROMENT ANALYSIS IN URBAN DESIGN : CASE STUDY OF HASEKİ DISTRICT OF ISTANBUL This paper deals in general with the visual analysis of townscape and the images created in the minds of a city's inhabitants and its visitors. It stresses why `the image` is important for the people and aims to identify certain physical elements which constitute images and townscape. The definition of `Urban Design`, `Urban Space`, `The Forth dimension of Space - History` and `Urban Notation` have been studied. Five detailed methods of analysis have been carried out in studying the design of process of urban microenvironment. In this analysis, some points have been focused on such as; the place of Haseki Külliyesi (Haseki Complex), the importance of Haseki's streets and the relationship between the place and importance of the Külliye and its environment. The process of development of Haseki's streets and its urban texture during the 19th and 20th century has been analysed together with evaluation of the areas morphological characteristics. By applying Hedman & Jaszewski's, Lynch's, Cullen's, Cluskey's and Alexander's methods of analysing the design of urban micro environment to the case study, Haseki's urban perspectives and the richness of its historical urban texture have been brought out. Thus, it is shown which fhysical elements are worth conserving, while our cities constantly grow and change character, and how this can be done.