Armoni olgusunun değerlendirilmesi ve mimarlıktaki boyutları

Abstract

ÖZET Hücre çekirdeğinden, sarmal galaksiler ölçeğine kadar doğa, armonik bir düzen içerisindedir. Onun bu özelliği, ilk çağlardan bu yana insanoğlunu derinden etkilemiştir. Düşünce yoluyla felsefesi açıklanılmaya çalışılan doğadaki armoninin, bilim yoluyla matematiksel kuralları keşfedilmeye çalışılmıştır. Sanat ve mimarlık ise, elde edilen bulguların pratikte deneyimlendiği ortamlar olarak, bütün toplumun bu yansımalardan etkilenmesine sebep olmuştur. Bu şekilde doğadan, felsefeye, bilime ve sanata aktarılmış olan armoni, farklı disiplinler tarafından çeşitli yorumlarla ele alınmış, oldukça geniş kapsamlı bir olgudur. Öte yandan, 20. yüzyıl genel kullanımında, armoninin, doğrudan 'uyum, ahenk' olarak algılandığı görülmektedir. Bu kullanım, onu, çok dar sınırlar içerisine hapsederek gerçek kapsam ve niteliğinin unutulmasına sebep olmaktadır. Disiplinlerarası bir yaklaşımla ve tarihsel bir perspektiften ele alındığında, armoni; 'çokluk, çeşitlilik içerisindeki birlik' olarak ortaya çıkmaktadır. Temel prensibi ise, öğeler arasındaki ilişkilerin 'kıvamını farklılıktan alan benzerlik'le şekillenmiş olmalarıdır. Bu özellikler, felsefede evrensel, kozmolojik ve estetik açılardan ele alınarak, mimarlığa sembolizm boyutunda yansımıştır. Matematik, armoninin rasyonel kurallarının keşfedilmesi için çabalamış, onu altın sayı ve türevleri olarak yorumlamıştır. Benzer şekilde, müzikteki armonik seriler de onun evrensel yasalarını ortaya koymaya çalışmıştır. Bu arayışlar, mimarlığı, Antik Çağ'dan 20. yüzyıla kadar etkisi altına alacak olan 'armonik oranlama' anlayışının doğmasına sebep olmuştur.Daha da önemlisi, çok katmanlı ve çok boyutlu bir sanat olarak, elemanlar ve ilişki sistemleri arasındaki düzenden sorumlu olan mimarlık, yukarıdaki veriler ışığında bir düzen yöntemi olarak armoniye gereksinim duymaktadır, özellikle, 20.yüzyıldaki çoğulculuk, çok işlevlilik, karmaşıklık gibi arayışlar, düzen ve kaos diyalektiğindeki kritik denge noktası olan armoninin yeniden ele alınıp tartışılmasıyla farklı boyutlar kazanacaktır.

ABSTRACT From the scale of the nucleus to the spiral galaxy, nature is in harmonic order. This has influenced human kind deeply since the earliest ages. While philosophy was trying to explain the harmony in nature via thoughts; science was after exploring the mathematical rules of it. Art and architecture, on the other hand, being the mediums for experimenting those findings practically, caused the whole society to be effected by these reflections. Thus, harmony is a concept which has a wide spectrum, being transferred from nature to philosophy, science and art, and has been interpreted by various disciplines. On the other hand, in the 20th. century, harmony is perceived to be directly as 'coherence and accord'. This trend limits the extents of the term, leading towards the ignorance of its real contents and properties. Within an interdisciplinary approach and from a historical perspective, harmony comes out to be 'unity within multiplicity and variety'. Its fundamental principle for the interrelations of elements is 'novelty tempered with familiarity'. These properties have been considered in philosophy from universal, cosmological and aesthetic points of view and reflected in architecture in terms of symbolism. Mathematics has explored the rational rules of harmony and interpreted it in terms of the golden number and its derivatives. Similarly, harmonic series in musjc has tried to figure out its universal rules. These attempts gave way to the emergence of the concept of 'harmonic proportioning', that influenced architecture from antiquity till the 20th. century.More importantly, architecture, which is a multilayered and multidimensional art and is responsible for an order between elements and systems of relations, is in need of harmony as a method of order. Especially trends such as pluralism, multifunctionalism, complexity in the 20th century architecture, can gain different dimensions by the reconsideration of harmony which is the critical balance point in the dialectic of order and chaos.