İç mimaride hacim akustiğinin tasarıma etkileri (Konser salonları, çok amaçlı salonlar ve tiyatrosalonları için ses ölçümünün irdelenmesi)

Abstract

İşitsel algılamanın önemli olduğu konser salonları, oditoryum ve tiyatro salonları gibi mimari mekanlarda, hacmin akustik gereksinimleri karşılayabilmesi yanında, hacim akustiğinin tasarımına olan etkileri konusunda da uzun yıllardır süregelen oldukça kapsamlı çalışmalardan söz edilmektedir. Bilimsel ve teknolojik gelişme arttıkça, akustik özelliklerin tasarımdaki etkileri üzerine daha geniş kapsamlı, derinlemesine araştırmalar yapılmaya başlanmıştır.Öte yandan hacim akustiğinin tasarıma olan etkileri konusu, üzerinde yeterli düzeyde çalışılmayan bir alan olarak kalmıştır. Bir başka deyişle hacimlerin akustik açıdan değerlendirilmelerinin yeterliliği, parametrelerin doğru saptanması, ölçümlerin yapılıp irdelenmelerinin yanı sıra, hacim akustiğinin tasarıma olan etkilerine de bağlıdır. Bu sav doğrultusunda bu çalışmanın amacı, `Hacim akustiği açısından önemli olan mimari mekanlarda ( konser salonu, oditoryum, tiyatrolar gibi) özellikle tasarım aşamasında gerekli olan önlemlerin saptanması ve bunlarla ilgili akustik kriterler arasındaki ilişkilerin tasarıma olan etkilerinin ortaya konulması` olarak belirlenmiştir. Belirlenen bu amaca yönelik olarak yapılan bu tez çalışması, üç ana bölümden oluşmaktadır. Bölüm 1'de akustik teriminin tanımıyla başlanıp bir hacmin akustik açıdan tanımlanması ve değerlendirilmesine yönelik olarak geliştirilmiş çok sayıda ölçüt arasından konuya uygun olanlarına yer verilmiştir. Ayrıca iç mimaride hacim akustiğinde tasarımın öneminin, akustik değerlendirmelerde bir ön koşul olması gerekliliği ve buna rağmen birçok akustik ortamda, hacim akustiği ölçüleriyle tasarım arasındaki ilişkiler ya yeterince sağlanamadığından ya da gözardı edildiğinden ideal tasarımın çoğunlukla sağlanamadığı görüşü ortaya atılarak, bu konuya tez kapsamında yapılan çalışmalarda açıklık getirileceği belirtilmiş ve tezin amacı ortaya konulmuştur. Bölüm 2'de tez konusuyla ilgili olacak önemli hacim akustiği parametreleri konusunda bilgiler, hacimleri akustik açıdan değerlendirmeye yönelik olarak yöntem arayışları ve hacim akustiği koşullarının ölçülmesine yönelik yöntemlere yer verilmiştir.Bunlar iç mekanlarda ses basınç düzeyi, iç mekan sistem hesaplaması, reverbrasyon süresi ölçümleri ve ses geçirmezlikle ilgili ölçmeler alt başlıklarında açıklanılmıştır. Bölüm 2'de, iç mimaride mekanların, hacim akustiği açısından değerlendirilmelerinde, konu ile ilgili uygulamalardan tezin amacına yönelikolanların, tasarıma etkilerine yer verilmiştir. Bunlar; ses yutucu ve yansıtıcı malzeme ile ilgili uygulamalar, iç mekanın akustik düzenlenmesi ile ilgili uygulamalar ve ses ölçümü ile ilgili uygulamalar olmak üzere üç alt başlıkta sunulmuştur. Bölüm 3'de, öncelikle hacim akustiğinde ses ölçümünün irdelenmesine yönelik olarak yapılan bu tez çalışmasında, ortaya konan yönteme yer verilmektedir. Ayrıca ses ölçümünün tasarıma etkilerinin irdelemesi ve bunların sonucunda ortaya konan bulgularda yer almaktadır. İç mimaride hacim akustiğinde ses ölçümünün inceleme ve değerlendirilmesi;.plan şeması yönünden farklı hacimlerde ses ölçümünün irdelendiği,. Kullanım yönünden farklı hacimlerde ses ölçümünün irdelendiği,.Hacim akustiğine etkileriyle mevcut hacimlerin karşılaştırılmalı olarak irdelendiği alt başlıklar olmak üzere üç altbaşlıkta gerçekleştirilmiştir. Plan şeması yönünden farklı hacimlerde ses ölçümü, çalışma kapsamına alınan salonların dikdörtgen, parabol ve elips, yelpaze taban planlı prizmatik salonlar olarak incelenmesi sonucunda, çeşitli prizmatik hacimler arasındaki farklılıkların ortaya konmasına, Kullanım yönünden farklı hacimlerde ses ölçümünün irdelenmesi, konularına göre farklılık gösteren, konser salonları, oditoryumlar ve tiyatrolar gibi çalışma kapsamına alınan altı salonda; ışın diyagramlarının ve reverbrasyon ölçümlerine göre frekans karekteristik grafiklerinin çıkartılarak sonuçların değerlendirilmesine, Hacim akustiğine etkileriyle mevcut hacimlerin karşılaştırmalı olarak irdelenmesinde ise; çalışma kapsamına alınan salonlarda ortaya atılan yönteme göre yapılan çalışmalar sonunda, ışın diyagramlarının, yansımış ve direkt ses düzeylerinin ve reverbrasyon süresi ölçmelerinin uygun değerde olup olmadığının araştırılması sonucunda, tasarıma etkilerinin belirlenmesine yöneliktir. 3. ve sonuç bölümünde, tez kapsamında belirlenen yönteme göre yapılan çalışmalardan elde edilen sonuçların genel bir değerlendirmesi yapıldıktan sonra, çalışma kapsamına alınan salonlarda 1. bölümde açıklanan hacim akustiği parametleri açısından belirgin ayrımlar bulunduğu, bu ayrımların plan şemalarına, kullanım amaçlarına ve hacim akustiğine olan etkilerine bağlı olarak değiştiği, ayrıca bu değerlere göre de tasarımlarının farklılık gösterdiği saptanmıştır. Böylelikle, bu çalışmanın çıkış noktası olan iç mimaride hacim akustiğinintasarıma olan etkilerinin, akustik açıdan gözardı edilemeyen önemde olduğu, yani tasarıma olan etkilerin belirtilmediği akustik değerlendirmelerin yetersiz olacağı savının geçerliliği kanıtlanmıştır. Ekler bölümünde ise, inceleme ve değerlendirmelerde yararlanılmış olan logoritma ve desibel skalası, malzemelerin yutuculuk katsayılarını veren tablo ve hacim akustiği ile ilgili küçük bir, terimler sözlüğü sunulmuştur.