Kahramanmaraş koşullarında farklı ekim sıklıklarının bazı soya çeşitlerinde (Glycine max (1) merrii) verim ve verim unsurları üzerine etkisi

Abstract

5. SONUÇ Kahramanmaraş koşullarında farklı ekim sıklıklarının bazı soya {Glycine max. (L) Merrill ) çeşitlerinde verim ve verim unsurları üzerindeki etkisinin belirlenmeye çalışıldığı bu araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; ekimin Mayıs ayında yapılmasından dolayı vejetasyon süresi biraz daha uzun olan `P.9442` çeşiti daha iyi bir gelişme göstererek `AP.240` çeşitinden daha yüksek verime sahip olmuştur. Vejetasyon süresi kısa olan `AP.240` çeşitinin yörede II. ürün programına alınması daha uygun olacaktır. Sıra aralığı ve sıra üzeri mesafelerdeki artışla beraber bazı verim unsurlarında da artış kaydedilmiş ancak birim alana düşen bitki sayısının geniş ekimde sık ekimden daha az olmasından dolayı dekara verim değeride daha düşük olarak elde edilmiştir. Sıra aralığı ve sıra üzeri mesafelerdeki daralmayla beraber verimdeki artıştan dolayı ana ürün soya tarımında sıra aralığının 50 cm'yi, sıra üzeri mesafenin ise 3 cm'yi geçmemesi tavsiye edilebilir. 6. ÖZET Bu çalışmada, 1994 yılında, Kahramanmaraş koşullarında sıra aralığı, sıra üzeri mesafeler ve çeşidin soyada {Glycine max. L. Merrill) verim ve verim unsurları üzerine etkisi araştırılmıştır. Çalışmada 3 sıra aralğı (50, 60 ve 70 cm ), 3 sıra üzeri aralığı ( 3, 5 ve 7 cm ) ve 2 soya çeşidi ( P.9442 ve AP.240 ) kullanılmıştır. Deneme, tesadüf bloklarında faktöriyel düzenleme şeklinde 4 tekrarlaman olarak kurulmuştur. Araştırmadan elde edilen sonuçlar aşağıdaki gibi özetlenmiştir. 1. M2' deki çıkış sayısı üzerinde çeşit, sıra aralığı, sıra üzeri mesafeler ve çeşit x sıra üzeri, sıra aralığı x sıra üzeri mesafe arasındaki interaksiyonlar önemli etkide bulunmuştur. M2' deki çıkışa ait en yüksek ortalama `P.9442` çeşitinden 50 cm sıra aralığı ve 3 cm sıra üzeri mesafeden, en düşük ortalama `P.9442` çeşitinden 70 cm sıra aralığı ve 7 cm sıra üzeri mesafeden elde edilmiştir. 2. Çiçeklenme gün sayısı üzerinde çeşit, sıra aralığı, sıra üzeri mesafeler önemli etkide bulunmuştur. Çiçeklenme gün sayısına ait en yüksek ortalama `P.9442` çeşitinden 70 cm sıra aralığı ve 7 cm sıra üzeri mesafeden, en düşük ortalama `AP.240` çeşitinden 50 cm sıra aralığı ve 3 cm sıra üzeri mesafeden elde edilmiştir.3. Bitki boyu üzerinde çeşit faktörü önemli etkide bulunmuştur. Bitki boyuna ait en yüksek ortalama `P.9442` çeşitinden 60 cm sıra aralığı ve 7 cm sıra üzeri mesafeden, en düşük ortalama `AP.240` çeşitinden 50 cm sıra aralığı ve 5 cm sıra üzeri mesafeden elde edilmiştir. 4. İlk bakla yüksekliği üzerinde çeşit faktörü önemli etkide bulunmuştur. İlk bakla yüksekliğine ait en yüksek ortalama `P.9442` çeşitinden 60 cm sıra aralığı ve 3 cm sıra üzeri mesafeden, en düşük ortalama `AP.240` çeşitinden 50 cm sıra aralığı ve 3 cm sıra üzeri mesafeden elde edilmiştir. 5. Bitki başına bakla sayısı üzerinde çeşit, sıra aralığı, sıra üzeri mesafeler ve çeşit x sıra aralığı arasındaki interaksiyon önemli etkide bulunmuştur. Bitki başına bakla sayısına ait en yüksek ortalama `P.9442` çeşitinden 50 cm sıra aralığı ve 7 cm sıra üzeri mesafeden, en düşük ortalama `AP.240` çeşitinden 70 cm sıra aralığı ve 3 cm sıra üzeri mesafeden elde edilmiştir. 6. Yan dal sayısı üzerinde. çeşit, sıra üzeri mesafe ve çeşit x sıra aralığı arasındaki interaksiyon önemli etkide bulunmuştur. Yan dal sayışma ait en yüksek ortalama `P.9442` çeşitinden 70 cm sıra aralığı ve 7 cm sıra üzeri mesafeden, en düşük ortalama `AP.240` çeşitinden 50 cm sıra aralığı ve 3 cm sıra üzeri mesafeden elde edilmiştir. 7. Meyve uzunluğu üzerinde çeşit, sıra aralığı, sıra üzeri mesafeler önemli etkide bulunmuştur. Meyve uzunluğuna ait en yüksek ortalama `P.9442` çeşitinden 50 cm sıra aralığı ve 7 cm sıra üzeri mesafeden, en düşük ortalama `AP.240` çeşitinden 70 cm sıra aralığı ve 5 cm sıra üzeri mesafeden elde edilmiştir. 8. Bakla başına tohum üzerinde çeşit faktörü önemli etkide bulunmuştur. Bakla basma tohum sayısına ait en yüksek ortalama `P.9442` çeşitinden 50 cm sıra aralığı ve 7 cm sıra üzeri mesafeden, en düşük ortalama `AP.240` çeşitinden 70 cm sıra aralığı ve 5 cm sıra üzeri mesafeden elde edilmiştir. 9. Bitki başına tohum verimi üzerinde çeşit, sıra aralığı, sıra üzeri mesafe ve sıra aralığı x sıra üzeri mesafe arasındaki interaksiyon önemli etkide bulunmuştur. Bitki baışına tohum verimine ait en yüksek ortalama `P.9442` çeşitinden 70 cm sıra aralığı ve 7 cm sıra üzeri mesafeden, en düşük ortalama `AP.240` çeşitinden 50 cm sıra aralığı ve 3 cm sıra üzeri mesafeden elde edilmiştir.10. Dekara verim üzerinde çeşit, sıra aralığı, sıra üzeri mesafe ve çeşit x sıra aralığı mesafe arasındaki interaksiyon önemli etkide bulunmuştur. Dekara verime ait en yüksek ortalama `P.9442` çeşitinden 50 cm sıra aralığı ve 3 cm sıra üzeri mesafeden, en düşük ortalama `AP.240` çeşitinden 70 cm sıra aralığı ve 7 cm sıra üzeri mesafeden elde edilmiştir. 11. 100 tohum ağırlığı üzerinde çeşit, sıra aralığı, sıra üzeri mesafelerin etkisi önemsiz bulunmuştur. 100 tohum ağırlığına ait en yüksek ortalama `P.9442` çeşitinden 60 cm sıra aralığı ve 3 cm sıra üzeri mesafeden, en düşük ortalama `AP.240` çeşitinden 50 cm sıra aralığı ve 3 cm sıra üzeri mesafeden elde edilmiştir. 12. Protein oranı üzerinde çeşit, sıra aralığı, sıra üzeri mesafelerin etkisi önemsiz bulunmuştur. Protein oranına ait en yüksek ortalama `P.9442` çeşitinden 70 cm sıra aralığı ve 7 cm sıra üzeri mesafeden, en düşük ortalama `AP.240` çeşitinden 60 cm sıra aralığı ve 5 cm sıra üzeri mesafeden elde edilmiştir. 13. Yağ oranı üzerinde çeşit faktörü ve çeşit x sıra üzeri, çeşit x sıra üzeri mesafe arasındaki interaksiyon önemli etkide bulunmuştur. Yağ oranına ait en yüksek ortalama `AP.240` çeşitinden 70 cm sıra aralığı ve 5 cm sıra üzeri mesafeden, en düşük ortalama `P.9442` çeşitinden 60 cm sıra aralığı ve 5 cm sıra üzeri mesafeden elde edilmiştir. 15. Yapılan korelasyon hesaplamaları sonucu dekara verimle m2' deki çıkış sayısı (r=0.540**), ilk bakla yüksekliği (r=0.382**), bitki başına bakla sayısı (r=0.463**), meyve uzunluğu (r=0.378**) ve bakla başına tohum sayısı (r=0.334**) arasında önemli ve olumlu bir ilişki bulunurken, bitki basma tohum verimi ile ( r= - 0.477**) önemli fakat olumsuz bir ilişki bulunmuştur. M2'deki çıkış sayısı ile meyve uzunluğu (r=0.044**), dekara verim (r=0.540**) arasında önemli ve olumlu bir ilişki bulunurken, yan dal sayısı ( r=-0.456** ), bitki basma tohum verimi ( r=-0.466** ), protein oranı ( r= -0.198) arasında önemli fakat olumsuz bir ilişki saptanmıştır. Çiçeklenme gün sayısı ile bitki boyu ( r=0.712**), ilk bakla yüksekliği ( r=0.787**), bitki başına bakla sayısı ( r=0.381**), yan dal sayısı ( r=0.645**), meyve uzunluğu ( r=0.381**), bakla başına tohum ( r=0.837**) ve bitki başına tohum verimi ( r=0.764**) arasında önemli ve olumlu bir ilişki bulunurken, yağ oranı (r =-0.771**) ile arasında önemli fakat olumsuz bir ilişki bir ilişki bulunmuştur. Bitki boyu ile ilk bakla yüksekliği ( r=0.740**),60 bitki başına bakla sayısı ( r=0.404**), yan dal sayısı ( r=0.507**), meyve uzunluğu ( r=0.425**), bakla başına tohum ( r=0.719**), bitki başına tohum verimi ( r=0.460**) ve dekara verim ( r=0.309**) arasında önemli ve olumlu bir ilişki saptanırken, yağ oranı ( r=- 0.701**), ile arasında önemli fakat olumsuz bir ilişki saptanmıştır. İlk bakla yüksekliği ile meyve sayısı ( r=0.596**), yan dal sayısı ( r=0.520*), meyve uzunluğu ( r=0.414**), bakla başına tohum sayısı ( r=0.905**), bitki başına tohum verimi ( r=0.493**) ve dekara verim ( r=0.382**) önemli ve olumlu bir ilişki saptanırken yağ oranı ( r=-0.761**) ile arasında önemli fakat olumsuz bir ilişki olduğu saptanmıştır. Meyve sayısı ile yan dal sayısı ( r=0.402**), meyve uzunluğu ( r=0.221*), bakla başına tohum sayısı ( r=0.511**) ve dekara verim ( r=0.463**) arasında önemli ve olumlu; yağ oranı ( r=-0.523**) ile önemli fakat olumsuz bir ilişki olduğu bulunmuştur. Yan dal sayısı ile meyve uzunluğu ( r=0.271*), bakla başına tohum sayısı ( r=0.577**) ve bitki başına tohum verimi arasında önemli ve olumlu bir ilişki; yağ oranı ( r=-0.575*) ile önemli fakat olumsuz bir ilişki bulunmuştur. Meyve uzunluğunun bakla başına tohum ( r=0.473**), dekara verim ( r=0.378**) ve 100 tohum ağırlığı ( r=0.245*) ile olumlu ve önemli, yağ oranı ( r=-0.482**) ile önemli fakat olumsuz bir ilişki bulunmuştur. Bakla başına tohum özelliğinin bitki başına tohum verimi ( r=0.549**) ve dekara verim ( r=0.334**) ile olumlu ve önemli bir ilişki; yağ oram ( r=-0.819**) önemli fakat olumsuz bir ilişki bulunmuştur. Bitki başına tohum verimi ile dekara verim ( t=-0A77**) ve yağ oranı ( r=-0.449**) arasında önemli fakat olumsuz bir ilişki bulunmuştur. Yağ oranı ile bitki boyu (r=- 0.701**), ilk bakla yüksekliği (r=-0.761**), yan dal sayısı (r=-0.575*), meyve uzunluğu (r=- 0.482**), bakla başına tohum (r=-0.319**), bitki basma verim (r=^0.449**) ve dekara verim (r=-0.359**) arasında önemli fakat olumsuz bir ilşki bulunmuştur. 7. SUMMARY In this research, the effect of the row space, row width and two soybean cultivars {Glycine max. L. Merrill) on yield components and yield were determined in Kahramanmaraş conditions in 1994. Three row spaced ( 50, 60 and 70 cm), three row width ( 3, 5 and 7 cm) and two cultivars ( `P. 9442` and `AP.240` ) were used. The experimental design was a randomized complete block with factorial and four replications. The results are shown as follows: 1. The effect of cultivars, on row spaced and row width and between cultivar x row spaced, row spaced x row width interaction were found significant on number of emergence

60 bitki başına bakla sayısı ( r=0.404**), yan dal sayısı ( r=0.507**), meyve uzunluğu ( r=0.425**), bakla başına tohum ( r=0.719**), bitki başına tohum verimi ( r=0.460**) ve dekara verim ( r=0.309**) arasında önemli ve olumlu bir ilişki saptanırken, yağ oranı ( r=- 0.701**), ile arasında önemli fakat olumsuz bir ilişki saptanmıştır. İlk bakla yüksekliği ile meyve sayısı ( r=0.596**), yan dal sayısı ( r=0.520*), meyve uzunluğu ( r=0.414**), bakla başına tohum sayısı ( r=0.905**), bitki başına tohum verimi ( r=0.493**) ve dekara verim ( r=0.382**) önemli ve olumlu bir ilişki saptanırken yağ oranı ( r=-0.761**) ile arasında önemli fakat olumsuz bir ilişki olduğu saptanmıştır. Meyve sayısı ile yan dal sayısı ( r=0.402**), meyve uzunluğu ( r=0.221*), bakla başına tohum sayısı ( r=0.511**) ve dekara verim ( r=0.463**) arasında önemli ve olumlu; yağ oranı ( r=-0.523**) ile önemli fakat olumsuz bir ilişki olduğu bulunmuştur. Yan dal sayısı ile meyve uzunluğu ( r=0.271*), bakla başına tohum sayısı ( r=0.577**) ve bitki başına tohum verimi arasında önemli ve olumlu bir ilişki; yağ oranı ( r=-0.575*) ile önemli fakat olumsuz bir ilişki bulunmuştur. Meyve uzunluğunun bakla başına tohum ( r=0.473**), dekara verim ( r=0.378**) ve 100 tohum ağırlığı ( r=0.245*) ile olumlu ve önemli, yağ oranı ( r=-0.482**) ile önemli fakat olumsuz bir ilişki bulunmuştur. Bakla başına tohum özelliğinin bitki başına tohum verimi ( r=0.549**) ve dekara verim ( r=0.334**) ile olumlu ve önemli bir ilişki; yağ oram ( r=-0.819**) önemli fakat olumsuz bir ilişki bulunmuştur. Bitki başına tohum verimi ile dekara verim ( t=-0A77**) ve yağ oranı ( r=-0.449**) arasında önemli fakat olumsuz bir ilişki bulunmuştur. Yağ oranı ile bitki boyu (r=- 0.701**), ilk bakla yüksekliği (r=-0.761**), yan dal sayısı (r=-0.575*), meyve uzunluğu (r=- 0.482**), bakla başına tohum (r=-0.319**), bitki basma verim (r=^0.449**) ve dekara verim (r=-0.359**) arasında önemli fakat olumsuz bir ilşki bulunmuştur. 7. SUMMARY In this research, the effect of the row space, row width and two soybean cultivars {Glycine max. L. Merrill) on yield components and yield were determined in Kahramanmaraş conditions in 1994. Three row spaced ( 50, 60 and 70 cm), three row width ( 3, 5 and 7 cm) and two cultivars ( `P. 9442` and `AP.240` ) were used. The experimental design was a randomized complete block with factorial and four replications. The results are shown as follows: 1. The effect of cultivars, on row spaced and row width and between cultivar x row spaced, row spaced x row width interaction were found significant on number of emergenceper m2. The highest number of emergence per m2 was obtained from the cultivar `P.9442` in 50 cm row spaced and 3 cm row width, and the lowest were noticed with `P.9442` at 70 cm row spaced and 7 cm row width. 2. The effect of cultivars, on row spaced and row width were found significant on number of day emergence to flowering. The highest number of day emergence to flowering was obtained from the cultivar `P.9442` and it was 70 cm row spaced and 7 cm row width, and the lowest were noticed with `AP.240` at 50 cm row spaced and 3 cm row width. 3. The effect of cultivars were found significant on the plant height. The highest plant height was obtained from the cultivar `P.9442` and it was 60 cm row spaced and 7 cm row width, and the lowest were noticed with `AP.240` at 50 cm row spaced and 5 cm row width. 4. The effect of cultivars were found significant on the first pod height. The highest first pod height was obtained from the cultivar `P.9442` and it was 60 cm row spaced and 3 cm row width, and the lowest were noticed with `AP.240` at 50 cm row spaced and 3 cm row width. 5. The effect of cultivars, on row spaced and row width and between cultivar x row spaced interaction were found significant on the number of pod / plant. The highest number of pod / plant was obtained from the cultivar `P.9442` and it was 50 cm row spaced and 7 cm row width, and the lowest were noticed with `AP.240` at 70 cm row spaced and 3 cm row width. 6. The effect of cultivars and row width and between cultivar x row spaced interaction were found significant on the number of branch per plant. The highest number of branch per plant was obtained from the cultivar `P.9442` and it was 70 cm row spaced and 7 cm row width, and the lowest were noticed with `AP.240` at 50 cm row spaced and 3 cm row width. 7. The effect of cultivars, on row spaced and row width were found significant on pod lenght. The highest number of pod lenght was obtained from the cultivar `P.9442` and it was50 cm row spaced and 7 cm row width, and the lowest were noticed with `AP.240` at 70 cm row spaced and 5 cm row width. 8. The effect of cultivars were found significant on the number of seed per pod. The highest number of seed per pod was obtained from the cultivar `P.9442` and it was 50 cm row spaced and 7 cm row width, and the lowest were noticed with `AP.240` at 70 cm row spaced and 3 cm row width. 9. The effect of cultivars, on row spaced and row width and between row spaced x row spaced interaction were found significant on yield per plant. The highest yield per plant was obtained from the cultivar `P.9442` and it was 70 cm row spaced and 7 cm row width, and the lowest were noticed with `AP.240` at 50 cm row spaced and 3 cm row width. 10. The effect of cultivars, on row spaced and row width and between cultivar x row spaced interaction were found significant on seed yield. The highest seed yield was obtained from the cultivar `P.9442` and it was 50 cm row spaced and 3 cm row width, and the lowest were noticed with `AP.240` at 70 cm row spaced and 7 cm row width. 11. The effect of cultivars, on row spaced and row width and interactions were not found significant on the 100 seed weight. The highest 100 seed weight was obtained from the cultivar `P.9442` and it was 60 cm row spaced and 3 cm row width, and the lowest were noticed with `AP.240` at 50 cm row spaced and 3 cm row width. 12. The effect of cultivars, on row spaced and row width and interactions were not found significant on the protein content. The highest protein content was obtained from the cultivar `P.9442` and it was 70 cm row spaced and 7 cm row width, and the lowest were noticed with `AP.240` at 60 cm row spaced and 5 cm row width. 1 3. The effect of cultivars and between row spaced x row width interaction were found significant on the oil content. The highest oil content was obteined from the cultivar `AP.240` and it was 70 cm row spaced and 5 cm row width, and the lowest were noticed with `P.9442` at 60 cm row spaced and 5 cm row width.14. There were significantly positive relationships between seed yield and the number of emergence per m2 ( r=0.540**), the first pod height (r=0.382**), the number of pod per plant (r=0.463**), pod lenght (r=0.378**), the number of seed per pod (r=0.334**) but the yield per plant (r=-0.477**) there was significantly negative correlation. There were significantly positive relationships between number of emergence per m2 and the pod lenght (r=0.044**), seed yield (r=0.540**) but the yield per plant (r= - 0.466**) and protein content (r=-198*) there was significantly negative correlation. There were significantly positive relationships between number of days from emergence to flowering and the plant height ( r=0.712**), the first pod height (r=0.787**), the number of pod per plant (r=0.381**), number of branch per plant (r=0.645**), pod lenght (r=0.381**), the number of seed per pod (r=0.837**), yield per plant (r=0.764**) but the oil content (r=-0.771**) there was significantly negative correlation. There were significantly positive relationships between plant height and the first pod height (r=0.740**), the number of pod per plant (r=0.404**), number of branch per plant (r=0.507**), pod lenght (r=0.425**), the number of seed per pod (r=0.719**), yield per plant (r= 0.460**), seed yield (r=0.309**) but the oil content (r=- 0.701**) there was significantly negative correlation. There were significantly positive relationships between the first pod height and the number of pod per plant (r=0.596**), number of branch per plant (r=0.520*), pod lenght (r=0.414**), the number of seed per pod (r=0.905**), yield per plant (r=0.493**), seed yield (r=0.382**), but the oil content (r=- 0.761**) there was significantly negative correlation. There were significantly positive relationships between the number of pod per plant ; number of branch per plant (1=0.402**), pod lenght (r=0.221*), the number of seed per pod (r=0.511**), seed yield (r=0.463**) but the oil content (r=-0.523**) there was significantly negative correlation. There were significantly positive relationships between number of branch per plant and the pod lenght (r=0.271*), the number of seed per pod (f=0.577**), yield per plant (r= 0.596**) but the oil content (r=-0.575*) there was significantly negative correlation. There were significantly positive relationships between pod lenght and the the number of seed per pod (r=0.473**), seed yield (r=0.378), 100- seed weight (r=0.245*) but the oil content (r=- 0.482**) there was significantly negative correlation. There were significantly positive relationships between the number of seed per pod and the yield per plant (r= 0.549**), seed yield (r=0.334**) but the oil content (î^-0.819**) was significantly negative correlation. There were significantly negative relationships between yield per plant and the seed yield (r=-0.477**) and oil content (r=~0.449**). There were significantly negative relationships between oil content and the plant height (r=-0.701**), first pod height (r=-0.761**), number of branch per plant (r=-0.575*)5 pod lenght (r=-0.482**), the number of seed per pod (r=- 0.319**), yield per plant (r= -0.449**) and seed yield (r=-0.359**).