Metotreksat`ın ince barsak mukozası üzerine etkileri: ışık ve elektron mikroskopik inceleme

Abstract

ÖZET: Metotreksatın ince bağırsak mukozası üzerindeki etkileri pek çok çalışmacı tarafından incelenmiştir. Mukoza epitel hücreleri döngüsünün bu ilacın antimitotik etkilerinden dolayı bozulması mukozal atrofiye neden olmaktadır. Subletal dozlarda intraperitoneal metotreksat verilen sıçanlardan alınan jejunum örnekleri rutin ışık mikroskopu ve elektron mikroskopu takiplerinden geçirildi ve incelendi. Mukozada villus yapısında düzleşme, epitel hücrelerinde vakuolizasyon ve lamina propriada eosinofilik infiltrasyon görüldü. Ultrastrüktürel olarak, sitoplazmik organellerde genişleme, nukleuslarda piknoz, hücrelerde yassılaşma, nükleer materyal içerdiği anlaşılan intrasitoplazmik inklüzyon cisimcikleri ve mikrovillus yapısında bozulma saptandı. Metotreksat kript hücrelerinde mitoza engel olup, epitel hücre prolif erasyonunu durdurmaktadır. Villuslara göç eden hücrelerin yerini yenisi alamamakta, villus. epitel hücreleri protein sentezinin de bozulması nedeniyle erken dökülmektedir. Tüm bu olaylar mukozada atrofiye neden olur. Mikrovillus yapısındaki dejeneratif değişiklikler ise barsağm absorptif fonksiyonunu bozar.

SUMMARY: The effects of methotrexate on small intestine has been studied by many investigators. Disruption of cell renewal cycle of the mucosal epithelial cells by the antimitotic effects of methotrexate results in mucosal atrophy. Jejunum samples taken from rats which have been injected methotrexate in sublethal doses were prepared for light and electron microscopy and were investigated. Flattening of villi, vacuolisation in epithelial cells and eosinophilic infiltration in lamina propria were observed. Ultrastructurally, swelling of cytoplasmic organelles, pyknosis of nuclei, flattening of cells intracytoplasmic inclusion bodies including nuclear material and distortion of microvilli have been detected. Methotrexate inhibits mitosis in crypt cells and stops cellular proliferation. The migrating cells to villi apex could not be replaced by new ones and the villus epithelial cells are extruded prematurely because of inhibited protein synthesis. This mechanism results in mucosal atrophy and the degenerative changes in microvillus structure disrupt the absorptive function of intestine. 29