Metropolitan alanlarda büyük alışveriş merkezleri ve yer seçim kriterleri: İstanbul metropolitan alanı örneği

Abstract

ÖZET Dünyanın 1930'larda fordist sermaye birikimi ile girdiği değişim süreci, 1970'lerde post-fordist birikim, ve 1980'den sonra küreselleşmeyle birlikte toplum yapışım, alışveriş alışkanlıklarını, tüketim normlarım değiştirmiştir. Bu değişimle birlikte kentte ticaret mekanları da değişmekte/dönüşmektedir. Tabii bu da kentin mekansal organizasyonunda farklılaşmalara neden olmaktadır. Çalışmada değişen/dönüşen ticaret mekanlarına eklenen büyük alışveriş merkezlerinin, kentin mekansal organizasyonu içinde hangi kriterlere göre hangi bölgelerde yer seçtiklerinin analizi yapılmaktadır. Bu gelişim ve analiz İstanbul metropolitan alam genelinde ve bu alanda faaliyet gösteren büyük perakende ticaret kuruluşu, alışveriş merkezi yatırımcısı Carrefour özelinde ele alınmaktadır. Çalışmanın Giriş Bölümünde; amaç, kapsam ve yöntem yer almaktadır. Birinci Bölümde; küreselleşmeyle birlikte uluslararası bir kimlik kazanan büyük perakende ticaretin ve alışveriş merkezlerinin tarihsel gelişimi, İkinci Bölümde; büyük perakende ticaretin yer aldığı alışveriş merkezlerinin üzerine inşaa edileceği arazinin veya içinde yer alacakları binanın belirlenmesi, en uygun seçeneğin karara bağlanması, Üçüncü Bölümde; İstanbul metropolünün küreselleşen dünya pazarındaki yerinin pazar göstergeleri, ticaret alanları ve alışveriş merkezleri analiz edilmektedir. Dördüncü Bölümde; Dünyadaki büyük perakende ticaret gelişiminin önemli şirketlerinden biri olan Carrefour'un İstanbul için geliştirdiği yer seçimi ve büyüme stratejileri analiz edilmekte, Sonuç ve Öneriler Bölümünde ise birinci, ikinci, üçüncü ve dördüncü bölümlerden elde edilen sonuçlar değerlendirilip İstanbul metropolitan alanındaki yansımalarına dikkat çekilmekte, kentte alışveriş merkezleri gelişimi konusunda öngörülerde bulunulmaktadır. Bu çalışma; metropolitan alanlarda kentsel mekan organizasyonunun belirleyicilerinden olan alışveriş merkezleri için yer seçimi kriterlerinin önemini, değişen ve oluşan yer seçimi kuramlarım, bunların İstanbul metropolitan alanındaki yansıma, uygulamalarım, Carrefour alışveriş merkezleri detayında ortaya koymaktadır.

SUMMARY The metamorphosis process, that the world entered with fordist capital accumulation in 1930's which than continued in 1970's with post-fordist capital accumulation and after 1980 with globalisation had changed the society structure, purchasing habits and consuming trends. As a result the spatial organisation of urban structure and spatial organisation of one of the main functions of it, trade, had changed and is changing. This study, analysing changing and development of shopping/dealing centers, the location criteria for them, process of site selection, is focused especially on Istanbul metropolitan area and Carrefour which is a large scale retail company and shopping centre developer in this area. In the introduction part of this study: purpose, scope and methods take place. In the first part the historical development of retailing, formation of shopping/dealing centres and internalisation of retailing, in the second part the site selection and decision making process for shopping/dealing centres take place. In the third part market analysis of Istanbul metropolitan area and shopping/dealing places, centres development within this area, in the fourth part Carrefour' s, an important global large scale retailer, strategies of site selection and expansion for Istanbul are analysed. In the conclusion and suggestion part results got from the first, second, third and the fourth parts and their reflection in Istanbul metropolitan area are evaluated and foresights have been done on the future development of shopping/dealing centres in the metropolitan area. This study brings up the importance of location decision criteria for shopping/dealing centres, which are among the determinants of spatial urban structure, the changes in classical location theories, formation of new location theories and after all then- results in Istanbul metropolitan area by making Carrefour shopping centres' analysis in detail.