Çelik yapı konstrüksiyonlarının tarihsel gelişimi ve mimariye sağladığı olanakların örnekleriyle incelenmesi

Abstract

ÇELİK YAPI KONSTRUKSIYONLARININ TARİHSEL GELİŞİMİ VE MİMARİYE SAĞLADIĞI OLANAKLARIN ÖRNEKLERLE İNCELENMESİ ÖZET Bu çalışmada, çelik yapı konstrüksiyonlarının tarihsel gelişimi incelenerek, malzeme, birleşim ve taşıyıcılık özellikleri açısından mimariye sağladığı olanaklar detaylı olarak irdelenmiş ve gerçekleştirilmiş çağdaş çelik yapı örnekleri ile bu olanaklar ortaya konmuştur. İlk bölümde tez çalışmasının amaç, kapsam ve yöntemi açıklanmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümünde çelik yapıların tarihsel gelişimi ele alınmıştır. Demirin mimaride ilk kullanım şekillerindan başlanarak, çelik ürünlerin üretimiyle birlikte yapılarda strüktürel olarak kullanıldığı ilk yapı örnekleri tarihsel süreç içinde incelenmiş ve günümüze gelinceye değin çeliğin strüktürel malzeme olarak seçim ve kullanımındaki öncelikler ve belirleyici faktörler ortaya konulmuştur. Üçüncü bölümde, çeliğin malzeme, birleşim ve taşıyıcılık özellikleri ayrı başlıklar altında incelenmiştir. Yapı malzemesi olarak çeliğin tanımı yapılarak, fiziksel özellikleri, bileşimi, üretimi ve mimari eleman olarak kullanılan yapısal çelik ürünleri hakkında bilgiler verilmiştir. Çelik yapılarda önlem alınması gereken problemler olan korozyon ve yangına karşı çeşitli korunma yöntemleri detaylı olarak belirtilmiştir. Aynı bölüm içinde çelik yapı konstrüksiyonlarında kullanılan farklı yapı bileşenlerinin arasındaki bağlantı yöntemleri detaylı olarak açıklanmıştır. Basit bulonlu birleşimlerden çok bileşenli kompozit yapım yöntemlerine kadar farklı bağlantılar ana başlıklar halinde ele alınmıştır. Bölümün sonunda çelik yapılardaki taşıyıcı sistemler basit çerçeve sistemlerden başlayarak, geniş açıklıklı yapılar ve çok katlı yapıları da içine alacak şekilde ortaya konmuştur. Dördüncü bölümde, çeliğin mimari tasarım, yapı konstrüksiyonu ve çevresel açıdan sağladığı farklı olanaklar belirlenerek, bu olanakların projelendirme ve yapımdabelirleyici olarak kullanılmış olduğu yurt içi ve yurt dışından yapı örnekleri beraberinde verilmiştir. Beşinci bölümde, daha önceki bölümlerde açıklanan çelik yapı konstrüksiyonları hakkındaki bilgilendirmeler ışığında günümüzün çağdaş mimarisini yansıtan, yurt içi ve dışından çelik konstrüksiyon proje örneklerine detaylı olarak yer verilmiştir. Bu proje örnekleri mimari tasarım, yapım, taşıyıcı konstrüksiyon, yapı fiziği, cephe ve örtü özellikleri gibi farklı yönlerden ele alınarak konstrüktif detay çizimleri ile desteklenmiştir. Sonuçlar bölümünde, çalışmanın genel bir özeti yapılmış ve çelik yapı konstrüksiyonlarının, sağladığı olanaklar ile birlikte, geçmiş ve bugünün mimarisindeki yeri değerlendirilerek, geleceğin mimarisi için düşünceler ortaya konmuştur.

A STUDY ON HISTORICAL DEVELOPMENT OF STEEL STRUCTURE CONSTRUCTIONS AND THEIR CONTRIBUTIONS TO ARCHITECTURE WITH BUILDING EXAMPLES SUMMARY In this peace of work, historical development of steel structure constructions was studied and their contributions to the architecture were examinated in details with respect the material, connection and bearing properties of it. This contributions were exampled with contemporary steel construction specimens. In the first section, coverage and aim of the thesis work was explained. In the second section of the work, historical development of steel structure constructions was emphasized. Starting with the initial forms of use of iron in architecture, a study on historical process of steel and its structural use for precedent buildings was carried out. Priorities and determining factors of choosing steel as a structural material was pointed out. In the third section, material, connection and bearing capabilities of steel was studied under peperate titles. Steel was defined as a building material and information about physical features, mixture, production and varieties of structural steel products as an architectural component. Detailed preventive methods against corrosion and fire matter were underlined. In the same section detailed methods of combination of different steel components used in building constructions were shown. From simple elements of combinations to multi-composed methods of construction different combinations were examinated under titles. At the and of the section, bearing systems in steel constructions were shown starting from the simple framing systems to the buildings with long span and multi storey buildings. In the fourth section, architectural, constructional, and environmental contributions gained from steel were determined and they were given building examples underlining its signifinance for design and build.In the fifth section, steel construction projects, reflecting todays contemporary architecture were stated in more details. These examples of projects were supported by going over different aspects of architectural design, construction, bearing systems, building physics, elevation and coverage traits as well as constructive detailed drawings. In 'Results' section, an overview on the study was given including the advantages of steel constructions and their position in past and present architecture, ending up with comments about the architecture of future.