İstanbul Tarihi Yarımadası`nda Uzun Çarşı ve Kilit Han

Abstract

ÖZET Tez çalışmasında, yüzyıllar boyunca çeşitli medeniyetlere mekan olmuş İstanbul'da ve bu şehrin en eski yerleşimlerinden biri olan Tarihi Yanmada' da yer alan Kilit Han konumlandığı Uzun Çarşı Caddesi, tarihi ve fiziksel yönlerden incelenmiştir. Bugün özgünlüğünü önemli ölçüde taşıyan yapının rölöve çalışmaları ile bugünkü durumunun tespiti, ulaşılabilen kaynaklar ve analojik yöntemlerle kaybolan kısımların ortaya çıkartılması ve bu kaynaklar ışığında yapının mevcut işlevi güncelleştirilerek bugünkü fiziksel ve sosyal çevre içinde yaşatılması esasına dayanılarak tez çalışması yürütülmüştür. Tezin birinci bölümünde, Uzun Çarşı caddesinin tarihsel ve fiziksel oluşumu yanında caddenin günümüzdeki yapısı, çevresindeki diğer önemli bölgelerle bağlantısı ifade edilerek anlatılmıştır. İkinci bölümde, bölgesel mimari özelliklerin saptanmasında faydalı olacağı düşüncesiyle Uzun Çarşı caddesini oluşturan yapılar tanıtılmıştır. Üçüncü bölümde, Uzun Çarşı'da mekan kuruluşlarının, Geleneksel Türk Çarşı oluşumu içinde yapı ve sokak bağlantıları anlatılmıştır. Uzun Çarşı Ticaret bölgesinin bütünlüğünü oluşturan yapıların yeniden düzenlenerek, bölgenin mekan kuruluşlarının değerlendirilmesiyle hedeflenen ticari mekan kuruluşunun esas özelliklerinin belirlenmesi anlatılmıştır. Dördüncü bölümde, çalışma konusu olan Kilit Han ele alınmıştır. Yapı, konusu, tarihsel gelişimi, mekan, cephe, strüktür, form ve malzeme analizleri ile ayrıntılı biçimde tanımlanmıştır. Yapının bozulma nedenleri araştırılmıştır. Bu bozulmalar iç etkenler ve dış etkenler olarak iki başlık altmda olmak üzere, strüktürel bozulmalar,malzeme bozulmalan,afetlerden kaynaklanan doğal bozulmalar ve insandan kaynaklanan bozulmalar şeklinde ele alınmıştır.Beşinci bölümde,yapınm özgün biçimine kavuşturulması için gerekli olan yazılı sözlü kaynaklar, 18. yy kent içi hanlarının genel özellikleri analojik çalışma altında ele alınmıştır.Bu başlık altında yapının çevresel verileri, mekansal kurgusu, hacim boyutları, konumu ve özgün işlevi göz önüne alınarak bu veriler ışığında yapımn yok olmuş kısımlarının özgün haline ait kararlar alınmıştır. Altıncı bölümde de yapımn yeni kullanımına ilişkin öneriler ve onaranına ilişkin öneriler getirilmiştir. vı

SUMMARY In the present work, Kilit Han which is the oldest settling place in Istanbul and Uzun Çarşı were examined phisically and historically. Now the built is to be protected original design of the built. Our study is continued by means of statistical surveys to determine the latest situation and analogic methods to reveal the old situation. Firstly, the physical and historical costitution of Uzun Çarşı and the connection of it with the other important areas were mentioned. Especially, It was the point at the architectural characteristics of buildings at the Uzun Çarşı to determine the importance of the constitution of it in the traditional Turkish Bazaar. Secondly, Kilit Han was considered by means of plan, form, side, structure and material analysis of the Kilit Han. The exterior damages resons of the Khan were explained. These are exterior and interior reasons: structurel, materials, natural effects and even people. In addition to them, it was taken up the researches which were done to be reached the original design of Kilit han and the general features of 18.yy khans in centrum. It was taken decisions about absent parts of Kilit Han according to surrounding datas, residence fitting and authentic function. Consequently, new using proposals and restoration suggestions were proposed on the basis of our present study. vn