Yüksek güçlü D.C motorların tristörle kontrolünde karşılaşılan sorunlar ve giderilmesi

Abstract

ÖZET Ahmet KARATUTLU ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ YÜKSEK GÜÇLÜ D.C. MOTORLARIN TRISTORLE KONTROLÜNDE KARŞILAŞILAN SORUNLAR VE GİDERİLMESİ Ahmet KARATUTLU K.S.Ü FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ELEKTRİK-ELEKTRONİK ANABİLİM DALI DANIŞMAN: Yrd.Doç-Dr.Şaban ERGÜN Yıl:2000,Sayfa:67 JÜRİ : Doç.Dr.M.Kemal KIYMIK Doç.Dr.Şükrü ÖZGAN Yrd.Doç.Dr.Şaban ERGÜN Bu çalışmada büyük güçlü D.C. motorların sürülmesinde kullanılabilecek olan, 3 fazlı tam dalga kontrollü ve Yarı kontrollü doğrultucularm davranışları incelenmiştir. Doğrultucuda kullanılan, kontrollü ve kontrolsüz doğrultma elemanların tanıtımından sonra, kontrolü yapılacak D.C. motorlar hakkında bilgi verilmiştir. Farklı yük, ateşleme açısı ve filtreleme durumuna göre yük üzerindeki gerilimlerin şekilleri elde edilerek analizleri yapılmıştır. Filtrenin çıkış gerilimi üzerindeki dalgalılığı azaltarak, geçişleri daha düzgün hale getirdiği gözlenmiştir. Motorun yüklenmesi ile birlikte filtre olarak kullanılan kondansatörün boşalmasının hızlandığı, yük üzerindeki gerilim şekillerinden ve kondansatörden akan akımın şeklinin gözlenmesi ile tespit edilmiştir. Ateşleme açısının artırılması ile dalgahlığın arttığı, filtreleme devresinin işlevinin uzadığı, daha büyük ateşleme açılarına (60°'nin üzerine ) çıkıldığında motorun omik, endüktif yapısından dolayı, deşarj diyotu üzerinden akımın artmaya başladığı gözlenmiştir. Tam kontrollüde, tetikleme ile akım devri yapıldığında dalgalanmanın 60' ar dereceliğe karşılık gelen zaman periyotları ile tekrarlandığı ve bu süre içerisinde üç periyotla yer alan ve genliği birkaç volta ulaşan harmoniklerin oluştuğu gözlenmiştir. Doğrultmanın Yarı kontrollü yapılması ile periyodik yapının yine 60°'ye karşılık gelen zaman aralıkları ile oluştuğu, benzer harmoniklerin varlığı gözlenmiş olup, diyotlann komütasyon yerlerinin sabit olmasından dolayı, tristörün tetikleme açısının değiştirilmesi ile yük üzerindeki gerilim şeklinin değiştiği gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Tristör, Doğrultucu, D.C. Motor Kontrolü

ABSTRACT ' Ahmet KARATUTLU ABSTRACT MSc THESIS PROBLEMS ON THE CONTROL OF THE HIGH POWER DC MACHINES AND SOLUTIONS Ahmet KARATUTLU UNIVERSITY OF K.S.Ü INSTITUTE OF SCffiNCE AND TECHNOLOGY DEPARTMENT OF ELECTRICAL-ELECTRONIC ENGINEERING Supervisor : Assist.Prof.Dr.Şaban ERGÜN Year:2000,Pages:67 Jury : Associate Prof.Dr.M.Kemal KIYMIK Associate Prof.Dr.Şükrü ÖZGAN AssistProf.Dr.Şaban ERGÜN In this study behaviours of three phase full wave controlles and half wave controlled rectifiers which can be used for high power D.C. motors are analyzed. Information about D.C. motors and the reftifer which contains controlled - un controlled rectication elements is given. Load voltage changes according to different load, different firing angle and filter are computed and drawings are represented. The filter reduces ripples and smoothes distortions. It is seen from load voltage and capacitor current that as the motor is loaded the dischanging time of the capacitor is reduced. While firing angle is increased, increasing ripples and filterization process duration observed. Also at higher firing angles (more than 60°) because of the omik- enduktif nature of the motor, discharging diode current increases. In full controlled circuit, current cotrolled by triggering and ripples are repeated with 60° and three harmonics. When a half controlled circuit is used the similar harmonics are observed. It is seen than, because of commutation points of diodes are fixed, when the firing angle of the thyritor is changed the shape of the voltage on the load is changed. Key words : Thyristor, Rectifier, D.C. Motor Control n