İnsan ve çevre ilişkilerinin tasarımda temel kaynak olarak tanımlanması üzerine bir metod önerisi

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın konu ve amacı, ürün kullanıcısı olarak bireyin, içinde bulunduğu, onu kullandığı çevreyle olan ilişkilerinin incelenmesi, bugünün ve yarının tasarımcılarına, tasarlama işleminde kullanabilecekleri `Tasar Ölçütlerinin belirlenmesidir. Çalışma, giriş ve 4 ana bölümden oluşmaktadır. Girişte; konunun ele alınış nedeni, biçimi ile izlenen yol ve yöntem açıklanmaktadır. 2. Bölüm inceleme, 3. Bölüm irdeleme, 4. Bölüm ise, ilk 3 bölümde belirlenen bilgi, bulgu, sonuç ve vargıların ışığında, tasarlama ölçütlerini açıklayan bir çek listesini içermektedir. I. Bölüm, birey özelliklerinin incelendiği bölümdür. Bu bölümde bireyin yapı ve yetisi, tasarımcı gözüyle, tasarım, açısından ele alınmakta, davranışının nedenleri ve bunların sonuçları açıklanmaktadır. Gerçekte birey çok türden özellikleri içeren karmaşık devingen bir sistemdir. Bu sistemin `motor` unsuru ise gene kendisidir, çevresidir. Bir sistemin anlaşılabilirliği, o sistemi meydana getiren birimlerin `dikkatlice` ayrımı ve öyle incelenmesiyle ancak olasıdır. Bu nedenle bu bölümde birey, önce `Biyolojik bir varlık` olarak ele alınmış ve bu varlığı oluşturan birimler - Anatomik, Fizyolojik, Psikolojik nitelikler-, ayrı ayrı incelenmiş ve tasarımla ilgili yönleri açıklanmıştır. IVDaha sonra gene bu bölümde `Birey Davranışın nedenleri` araştırılmıştır. Bu çerçeve içinde Etki-Tepki oluşumları, bunların neden ve sonuçları, bu kapsamda `Kişilik` ve `Alışkanlıklar` ile birey davranışına kendi payına yön veren `Toplumsal Etmenler` incelenmiştir. Tasarlama ve Uygulama sorunları, bilimsel düzeyde ele alınıp incelendiğinde tasarlama işleminin ölçülebilir veri ve değerlere dayanması gerekliliği görülür. Bu ölçülebilir veri ve değerler, çalışmanın II. Bölümünde yer almakta ve `Çevrenin Strüktürü` ile alt başlıklarında açıklanmaktadır. Özetle, Nesnel ve öznel Çevre ile bunların boyutları bu bölümün ana inceleme konularıdır. III. Bölüm irdeleme niteliğindedir. I. ve II. Bölümler konunun kapsam sınırları içindeki yönleriyle ortaya konan birey ve çevresi bu bölümde belirli noktalarda birleştirilerek ilişkileri, karşılıklı etkileşim ve bunların neden ve sonuçları açıklanmaktadır. Bu bölümde önce bireyle onun kullanımına sunulan (yapay) çevrenin birlikte oluşturdukları `Sistem`, bu bağlamda tüketici profili ve bunun yapay çevreyle bağlantıları irdelenmiştir. IV. Bölüm, tasar ölçütlerinin yer aldığı bölümdür. Burada önce bireyin biyolojik yapısına bağlı görsel, dokunsal, devinsel özellikler, sonra Sosyal- Kültürel ve Ekonomik nitelikli toplumsal özellikler birer `Tasar Ölçütü` olarak yer almaktadır. Çalışmanın sonunda ise; akılcı ve her açıdan faydalı tasarımlara ulaşabilmek için gerekli Temel İlkeler ve Bir Metot önerisi yer almaktadır.

ZUSAMMENFASSUNG Thema und Ziel dieser Arbeit ist, die Beziehung zwischen dem Menchen als Produkt - Benutzer und seiner Umgebung zu untersuchen und für den heutigen und zukunftigen Designer die für seine Arbeit zu verwendenden Entwurfskriterien festzulegen. Diese Arbeit besteht aus Einleitung und vier Hauptteilen. İn der Einleitung werden der Grund und die Art der Bearbeitung dieses Themas sowie die angewandte Methode dargelegt. Die folgenden zwei Abschnitte befassen sich mit der Untersuchung, der dritte Abschnitt mit der Analyse und der vierte Abschnit enthalt eine Kriterienliste der Erkenntnisse und Ergebnisse. İm ersten Teil werden die Eigenheiten des Menchen untersucht. Die Wesenszuge und Faehigkeiten des Menchen werden aus der Sicht des Designers behandelt und die Gründe seines verhaltens und die Ergebnisse dargelegt. İn der Tat ist der Mensch ein aus vielen Eigenheiten bestehendes, kompliziertes bewegliches System. Antriebskraft dieses Systems ist wieder er selbst, seine Umgebung. Es ist nur möglich, dieses System durch eingehende Analysen und Untersuchungen zu verstehen.Aus diesem Grunde wird der Mensch zunaechst als ` biologisches Wesen ` behandelt und die dieses Wesen bestimmenden Einheiten - Anatomie, Physiologie, Psychologie - separat untersucht und die Beziehungen zu dem Entwurf dargelegt. VIWeiterhin werden in diesem Abschnitt die Gründe für das Verhalten des Menchen untersucht. in diesem Rahmen wurden die Entstehung von Einfluss und Reaktion, deren Gründe und Ergebnisse, `Persönlichkeit `und `Gewohnheiten `untersucht. Es zeigt sich, dass die Probleme von Entwurf und Anwendung, wenn man diese auf wissenschaftlicher Basis behandelt, in dem Entwurfsprozess auf messbare Daten und Werte gestützt sein müssen. Diese messbaren Daten und Werte befinden sich im II. Abschnitt dieser Arbeit und sind in den Unterabschnitten ` Struktur der Umgebung ` erlautert. Zusammenfassend, sachliche und persönliche Umgebung und deren Umfang sind Hauptthema dieses Abschnittes. Der III. Abschnitt sind Analysen. Der I. und II. Abschnitt befasst sich mit den Beziehungen zwischen Mensch und Umwelt, gegenseitigen Reaktionen und deren Gründen und Ergebnissen. Hierin wird zunaechst das durch die dem Menchen zur Verwendung angebotone `künstliche` Umgebung entstechende `System` und damit das Verbraucher - Profil analysiert. Der IV. Abschnitt befasst sich mit Entwurfskriterien. Hier werden zunachst die biologischen Eigenheiten, visuelle, gefühlsmaessige und bewegliche Eigenschaften und dann sozial - kültürelle und wirtschaftliche Eigenheiten als ein ` Entwurfskriterium `behandelt. Am Ende der Arbeit werden, urn sinnvolle und nützliche Entwiirfe zu erreichen, die nötigen Grundprinzipien und ein Methoden - Vorschlag dargelegt. vn