İlkokul öğretmenlerine sağlık konusunda verilen hizmet içi eğitimin öğrencilerin sağlık bilgisine etkisi

Abstract

BÖLÜM 7 ÖZET Müdahale tipindeki bu araştırma ilkokul öğretmenlerine sağlık konusunda verilen hizmet içi eğitimin öğrencilerin sağlık bilgisi düzeyine etkisini saptamak amacıyla planlanmıştır. Araştırmaya katılan ilkokul üçüncü sınıf öğrencilerinden Ümraniye İlçesi'ndeki bir ilköğretim okulundaki altı sınıfa devam eden 287' si müdahale grubuna, Üsküdar İlçesi'ndeki iki ilköğretim okulundaki sekiz sınıfa devam eden 283'ü kontrol grubuna kabul edilmiştir. Müdahale grubundaki öğrencilerin sınıf öğretmenlerine, 1996-1997 öğretim yılı başlamadan bir hafta önce, bulaşıcı hastalıklar, kişisel temizlik, sağlıklı beslenme, sigara ve sağlığımız, kazalardan korunma ve ilk yardım konularında beş gün süre ile toplam yirmi saatlik bir hizmet içi eğitim verilmiştir. Okullar açıldıktan bir hafta sonra öğrencilere ön test uygulanmıştır. Müdahale ve kontrol gruplarının ön test bilgi puanı ortalamaları farksız bulunmuştur (p= 0.121). ön testten altı ay sonra araştırmaya katılan öğrencilere son test uygulanmıştır. Son test bilgi puanı ortalaması hem müdahale hem de kontrol grubunda ön test bilgi puanı ortalamasından anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (p< 0.0001). Her iki araştırma grubunda da ders kitaplarındaki bilgilerle doğru yanıtlanamayacağı düşünülen sorular için ön test ile son test arasındaki ortalama puan farkının anlamlı bulunması araştırmaya katılan öğrencilerin okul dersleri dışında sağlık bilgisi edindikleri başka bir takım kaynakların da olduğuna işaret etmektedir. Sonuçta, söz konusu kaynakların saptanması için daha geniş kapsamlı araştırmalar yapılması ve bu kaynakların okul çocuklarının sağlık eğitiminde etkin bir şekilde kullanılmaları önerilmiştir. Ders kitaplarındaki bilgilerle doğru yanıtlanabileceği düşünülen sorular için müdahale ve kontrol gruplarının (son test - ön test) farkı ortalamaları farksız (p= 0.642) bulunmasına karşın, ders kitaplarında bulunmayan, farklı veya eksik bilgi içeren konu ve sorularda müdahale grubunun (son test-ön test) puan farkı ortalaması, kontrol grubununkinden daha yüksek (p= 0.023) bulunmuştur. Hem müdahale hem de kontrol grubundaki öğrencilerin ders kitaplarında bulunan bilgilerle doğru yanıtlayabilecekleri düşünülen sorular için (son test - ön test) puan farkıortalaması, ders kitaplarındaki bilgilerle doğru yanıtlayamayacakları düşünülen sorular için (son test - ön test) puan farkı ortalamasından anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur. Sonuç olarak, bu araştırmada, öğretmene hizmet içi eğitim verilsin ya da verilmesin ön test ile son test arasında geçen 6 ay içinde öğrencilerin okul programına göre hazırlanan ders kitaplarındaki bilgileri ders kitaplarında olmayan bilgilerden daha fazla öğrendiği saptanmış ve bu nedenle ders kitaplarının çok önemli olduğu düşünülmüş, doğru ve pratik yaran olan bilgiler içermeleri önerilmiştir. Bu araştırmada babanın öğrenim durumunun öğrencilerin ön test puan ortalamasını anlamlı olarak etkilediği ve araştırmaya katılan öğrencilerin son testteki bilgi düzeyinin yeterli bulunmasında incelenen değişkenler arasında annenin `lise ve üzeri okul mezunu` olmasının en etkili faktör olduğu gösterilmiştir. Sonuçta anne ve baba eğitiminin önemi bir kez daha karşımıza çıkmış ve bu nedenle, eşit imkanlarla eğitimin devamlılığını sağlayacak tedbirlerin alınması önerilmiştir. Kontrol grubunda, sınıf öğretmeni öğretmen okulundan sonra fakülte bitirmiş ve yurt dışı deneyimi olan sınıftaki öğrenciler arasında son testteki bilgi düzeyi yeterli olanların oranının (%100) diğerlerinden daha yüksek bulunması ilkokul öğretmenin mezuniyet öncesi eğitiminin öğrencilerin daha bilgili yetişmesinde önemli bir unsur olabileceğini düşündürmektedir. Bu nedenle, ilkokul öğretmenlerinin fakülte mezunu olmaları ve özenle hazırlanan, denenmiş bir programa göre eğitilmeleri önerilmiştir.

ABSTRACT This intervention study was planned to establish the effect of primary school teachers' in service training on students' health knowledge. There were 287 third grade students in the intervention group who had attended six classes of an elementary school at Ümraniye, and 283 third grade students in the control group who had attended eight classes of two elementary schools at Üsküdar. An in-service training program was given to the intervention group teachers a week before the beginning of 1996-1997 school year. It lasted twenty hours through out five days. The topics were infectious diseases, personal hygiene, healthy nutrition, tobacco use and health, protection from accidents and first aid. One week after the beginning of school year, students were given a pre-test. No significant difference was found between the pre-test mean scores of intervention and control groups (p= 0.121). Six months after the pre-test, children were given a post-test. Post-test mean score was found significantly higher than the pre-test mean score not only in the intervention group but in the control group as well (p< 0.0001). And, the difference between pre-test and post-test scores was found significant in both intervention groups for questions which could not be expected to be answered correctly with the information present in their textbooks. This result implies that there are some other sources of information in addition to school curricula. The need to carry out more extensive investigations to disclose likely sources of information and to employ them effectively in training school children was stressed. The means of differences between pre-test and post-test scores of intervention and control groups were not significantly different (p= 0.642) for questions which could be answered correctly with the information present in their textbooks. However, for questions about topics not already present or about which only insufficient or incorrect information is present, the mean of differences between pre-test and post-test scores of intervention group was found significantly higher than that of control group (p= 0.023). The means of differences between pre-test and post-test scores of both groups for questions which could be answered correctly with the information present in textbooks were 79significantly higher than those for questions which could not be expected to be answered correctly with textbook information. As a conclusion, in this study it was found that, whether or not teachers were given in-service training, students had learned more from the information present in textbooks compared to that not present, in the 6-month period between pre-test and post-test. It was emphasized that textbooks are essential tools for education and thus, they should contain correct and practically useful information. It was demonstrated that educational status of father is the main factor affecting pre-test mean score and mother's educational level of `high school or higher` was the main factor contributing to the adequacy of children's post test level of knowledge. Thus, significance of educational status of parents was established once more, and the need to use every means to secure the continuity of education and to give everybody equal chance in this regard was stressed. In the control group, in a class whose teacher had got a university degree after the vocational school, all the students (%100) were found to have adequate level of knowledge at the post-test. This may point out the importance of primary school teachers' having university degree in better educating children. 80