Bazı uçucu yağ bitkilerinin ve aromakimyasalların yabancı ot türlerinin çimlenmesi üzerine allelopatik etkisi

Abstract

QZET Sebile AZIRAK KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BİYOLOJİ ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ ÖZET BAZI UÇUCU YAG BİTKİLERİNİN VE AROMAKIMYASALLARIN YABANCI OT TÜRLERİNİN ÇİMLENMESİ ÜZERİNE ALLELOPATİK ETKİSİ Sebile AZIRAK DANIŞMAN: Doç.Dr. Şengül KARAMAN Yıl : 2002 Sayfa: 53 Jüri : Doç. Dr. Şengül KARAMAN : Yrd. Doç. Dr. Lale EFE : Yrd. Doç. Dr. Ahmet İLCİM Bu çalışmada, tarla ve meyve-sebze bahçelerinde yabani olarak yayılış gösteren bazı yabancı ot türleri (Sinapis arvensis L., Rumex nepalensis Spreng., Raphanus raphanistrum L., Alcea pallida Waldst. &Kit., Amaranthus retroflexus L., Sonchus oleraceus L., Centaurea salsotitialis L.) üzerine tıbbi ve endüstriyel amaçlı kullanılan eterik yağlarca zengin çeşitli türlerin {Salvia officinalis L., Origanum onites L., Mentha spicata L., Coriandrum sativum L., Thymbra spicata, Rosmarinus officinalis L., Pimpinella anisum L., Lavandula stoechas L., Corum carvi L., Foeniculum vulgare Mili.) ve bazı ana komponentlerinin, allelopatik etkileri araştırılmıştır. Su buharı distilasyonu ile elde edilen uçucu yağların farklı konsantrasyonları (3, 6, 10 ve 20 /ıl) laboratuvar şartlarında çeşitli yabancı ot tohumları üzerine denenerek çimlenmeye karşı olumsuz etkileri incelenmiştir. Deneme sonucu Origanum onites, Thymbra spicata, Mentha spicata, Corum carvi' den elde edilen uçucu yağların düşük konsantrasyonlar da dahi birçok yabancı ot tohumuna karşı toksik etkisi olduğu yüksek konsantrasyonlarda ise çimlenmeyi tamamen inhibe ettiği tespit edilmiştir. Bu uçucu yağların ana kompenentleri (carvacrol, thymol, carvon, limonene) ticari firmalardan temin edilerek 4 farklı konsantrasyonda (500, 250, 125 ve 62.5 ng/ml) aynı yabancı ot tohumlarına karşı allelopatik etkileri incelenmiş ve thymol, carvacrol ve carvon'un yabancı otlara karşı düşük konsantrasyonlarda bile yüksek toksik etkiye sahip olduğu tespit edilmiştir. Alcea pallida tohumu her iki uygulamada da diğer yabancı otlara nazaran daha yüksek dayanıklılık göstermiştir. Anahtar Kelimeler : Uçucu Yağlar, Allelopati, Yabancı otlar, Aromakimyasallar II

ABSTRACT Sebile AZIRAK UNIVERSITY OF KAHRAMANMARAŞ SUTCU IMAM INSTITUTE OF NATURAL AND APPLIED SCIENCES DEPARTMENT OF BIOLOGY MSc THESIS ABSTRACT ALLELOPATHIC EFFECT OF SOME ESSENTIAL OILS AND AROMACHEMICALS ON GERMINATION OF WEED PLANTS Sebile AZIRAK Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Şengül KARAMAN Year : 2002 Page: 53 Jury : Assoc. Prof. Dr. Şengül KARAMAN : Assist. Prof. Dr. Lale EFE : Assist. Prof. Dr. Ahmet İLÇİM In this study, allelopathic effects of some essential oil plants containing high volatile oil (Salvia officinalis L., Origanum onites L., Mentha spicata L., Coriandrum sativum Lv Thymbra spicata, Rosmarinus officinalis L., Pimpinella anisum L,., Lavandula stoechas L., Carum carvi L., Foeniculum vulgare Mill.) and some main components (carvacrol, thymol, carvone, limonene) were investigated against some weed species (Sinapis arvensis L., Rumex nepalensis Spreng., Raphanus raphanistrum L., Alcea pallida Waldst. &Kit., Amaranthus retroflexus L., Sonchus oleraceus L., Centaurea salsotitialis L.) that grow in field and horticultural crops. Different concentrations (3, 6, 10 and 20 fxl) of essential oil that extracted with hydrodistillation were tested against weed seeds in vitro and effect on germination were determined. As a result essential oils from Origanum onites, Thymbra spicata, Mentha spicata, Carum carvi showed high inhibition against weed seeds at lower concenstrations and they inhibited entirely all seed germinations at higher concentration. The main components of these essential oils obtained from commercial companies were tested for their allelopathic effects at four different concentration (500, 250, 125 ve 62.5 jig/ml) against same weed seeds. Thymol, carvacrol and carvon were found to have high inhibition even at low concentrations against weed seeds. It has been showed that the seed of Alcea pallida has resistant against both essential oils and aromachemicals. Key words: Essential oils, Allelopathy, Weed plants, Aromachemicals III