Extensions of time and applications in construction contracts

Abstract

ÖZET inşaat sektörü, doğası gereği birçok kompleks fiziki öğenin bir arada işleyişini kapsayan bir sektördür. Bu sebeple ki; işleyiş sırasında beklenmeyen olaylarla karşılaşılır ve genelde bu olaylar inşaatın sözleşmede taraflarca kabul edilen sürede bitmesini engeller. Bunun sonucu olarak, inşaat sözleşmeleri süre uzatımının ele alındığı maddeler içerirler. Gerek yurtiçinde gerek yurtdışında, inşaat alanında yapılan sözleşmelerin bazıları bu çalışmada irdelenmiştir. Sözleşmeler irdelenirken, tezin konusunu oluşturan süre uzatımı maddelerinin inşaat yapılırken tarafları nasıl etkilediği detaylı ve net bir şekilde anlatılmış ve firmalarca uygulanan sözleşmelere yer verilmiştir. Çalışma altı ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölüm giriş bölümüdür. Bu bölümde, süre uzatımının kısaca ne olduğu, inşaat sektöründeki yeri ve sözleşmelerdeki maddelerin içerikleri hakkında bilgi verilmektedir. Süre uzatımı içeren sözleşme maddelerinin gereksinim ve amaçları burada sıralanmış, inşaat sektöründe maddelerin ve tarafların tutumlarının önemleri belirtilmiştir. Giriş bölümünde en son olarak izlenen yöntemler ve bu yöntemlerin sebep sonuç ilişkileri anlatılmıştır. ikinci bölüm süre uzatımı hakkında geniş bilgi içermektedir. İnşaat sektöründe gecikmeye sebep olabilecek durumlar ve sözleşme taraflarının bu durumlar karşısında nasıl etkilendikleri irdelenmiştir. Teknik olarak müteahhidin süre uzatımı istemesi durumunda izleyeceği yol ve üstlendiği sorumluluklar detaylı olarak yer almaktadır. Süre uzatımına sebep olan olaylar analiz edilip, kaynakların neler olduğu belirtilmiş ve bunların sözleşmenin tarafları (işveren - müteahhit) üzerindeki sorumluluklarına da değinilmiştir. Ayrıca süre uzatımından kaynaklanan itilafların sınıflandırılması ve bunların kategorileri bu bölümde açıklanmıştır. Müteahhit kaynaklı kusurlar kendi aleyhinde sonuçlanırken, diğer durumlarda şartlar ve gecikmeye sebep olan kaynakların iyi irdelenmesi gerekmektedir. Bunun gibi IIIdurumlarda önce gecikmenin kaynağına bakılır. İşverenden, müteahhitten, inşaat yönetiminden ya da tamamen elde olmayan sebeplerden meydana gelmiş olabilir. Bu bölümde, bu gecikmeye sebep olan kaynaklar açıkça belirtilmiş, bunların sonuçlarından en az zararla etkilenmek için prosedürlerin gereksinimleri anlatılmıştır. Üçüncü bölümde süre uzatımının inşaat sözleşmelerindeki yeri irdelenmektedir. Birçok değişik sözleşme türü vardır. Ancak son yıllarda uluslararası yönü ağır basan FIDIC sözleşmesi, yine uluslararası kredi finans kuruluşları tarafından tercih edilmektedir. FIDIC sözleşmesinin süre uzatımı ile ilgili maddesi (madde44) bu bölümde incelenmiştir. Üç fıkradan oluşan bu maddenin tam olarak içeriği şöyledir; birinci fıkrada tarif edilen koşullar gerçekleştiği durumda, belirtilen zaman dilimi içerisinde müteahhit mühendisi haberdar etmelidir. Olaylar süreklilik arz ediyorsa bunlar yine belirtilen periyotlarda mühendise bildirilir. Ancak bunlar gerçekleşirse mühendis konu ile ilgili inceleme ve değerlendirme yapmakla yükümlüdür. Bu gibi durumlar sözleşmelerde süre uzatımı açısından yer almaktadır. Ayrıca bu bölümde, Bayındırlık Bakanlığı'nın genel şartnamesinde (BİGŞ) (Karayolları Projeleri için) yer alan süre uzatımı maddesi de irdelenmiştir. Genel içerik bakımından FIDIC ile arasındaki farklar belirtilmiştir. Örneğin; FIDIC sözleşmesinde süre uzatımı durumunu değerlendirip karar verecek olan merci mühendis iken, BİGŞ' de ise işverendir. Farklılık gösteren diğer önemli hususlar ve eksik noktalar da ayrıca irdelenmiştir. Dördüncü bölüm süre uzatımını değerlendirme ve karar verme aşamasında mutlaka dikkate alınması gereken kriterlerden bahsetmektedir. Bu kriterler gecikmeye sebep olan olayların (varsa), müteahhide adil bir şekilde süre uzatımı kazandırıp kazandırmadığını analiz etmeyi sağlayan kriterlerdir. Hangi koşulların gecikmeye hak kazandıracağı ve buna bağlı olarak gecikme IVsınıflandırmaları yapılmıştır; kritik, eş zamanlı, kusurlu gecikmeler gibi. Tüm bu etkenler karar veren yetkilinin adilane bir şekilde süre uzatımını değerlendirmesini sağlar. Beşinci bölümde yurt içi ve yurt dışında uygulaması gerçekleştirilmiş olan üç inşaat projesi sözleşmesinde süre uzatımının nasıl ele alındığı incelenmiştir. İlk iki örnek müteahhit ve iş verenin karşılıklı görüşmeleri sonucunda hazırlanırken, üçüncü örnek hazır olan bir sözleşme örneğini (FIDIC) içermektedir. Bölüm sonunda bu üç örneğin sebep ve sonuç açılarından değerlendirmesi yapılmıştır. Son olarak altıncı bölüm, tezin sonuç bölümüdür. Sonuç bölümünde genel olarak süre uzatımına sebep olan gecikme faktörü değerlendirilip, bu çalışma kapsamında incelenen sözleşmeler ve örnekler dikkate alınarak yapılmıştır. V

SUMMARY This study investigates time extensions in construction industry. While investigating these facts, clauses related with time extension in construction contracts are taken into consideration. What kinds of delays will justify an extension of time for contractor depends on the provisions of the contract. Construction contracts usually contain an extension of time provision that defines which delays are excusable. The provisions of such clauses are quite variable but also they have similar parts. This thesis includes these clauses and their application examples while assessing extensions of time in construction industry. The study consists of six main parts. First part is the introduction part. Generally delays and their importance in construction industry are explained in this part. Accordingly, the purposes of extensions of time clauses and the importance of the behaviors' of the parties to the construction contracts are explained. Then, the aim of the study and the research method used in this study are presented. The second part is focused on extensions of time in construction contracts. There are many typical grounds, which cause the occurrence of delays. This part includes all kind of classifications, sources of extensions of time disputes and while scrutinizing all of these, the importance of procedural requirements is given. The third part investigates the construction contracts. Generally FIDIC contract is explained in details including its related clauses and sub-clauses with extensions of time. In addition, an example of a contract applied in Turkey is presented. Part four consists of the explanation and investigation of test of entitlement. This fact is also related with FIDIC contract clauses, but all kinds of contracts shall include these criteria while scrutinizing the delay. VIMany circumstances arising from unforeseeable causes beyond the control of and without fault or negligence of the contractor can contribute to late project completion. The assessment of the delay shall be done carefully according to that subject. To achieve the fair result, the test of entitlement criteria takes very important place. Part five includes case studies considering international and national project applications. Three case studies are carried out to analyze the extensions of time in their contracts. One of the projects is executed under the FIDIC contract while the others have their own contract type. Finally the sixth part presents the conclusion of this study. General ideas about the extension of time and case studies are evaluated in this part. VII