İstanbul ticaret bölgesinin oluşumunu etkileyen çevresel faktörler ve hanların mimari kurgusu

Abstract

I? stanbul Ticaret Bölgesinin Oluşumunu Etkileyen ÇevreselFaktörler Ve Hanların Mimari Kurgusu?DEN Z KÖSEMENÖZETTürklerin yerleşik yaşama ait en eski ticari etkinlikleri Orta Asya'da başladı.Özellikle Selçuklu devletinin kurulmasıyla Türklerin çeşitli uygarlıklarla ilişki vekültür alışverişi genişleme kaydetti. Selçuklu toprakları Türkistan'dan başka ran,Irak, Suriye ve Anadolu'yu içine aldı. 1071 Malazgirt zaferi ile Türkler içinAnadolu'da yeni bir vatan kurma dönemi başladı.Tez çalışmamda başlangıç olarak Türklerin yerleşik düzene geçmesiylebirlikte zaman içinde oluşmuş ve günümüze kadar ulaşmış temel ticari mekânlarincelenmiştir. Dükkân, bedesten ve handan oluşan bu temel mekânların çıkışnoktaları araştırılmış ve tanımlamaları yapılmıştır. Bu bölümde ayrıca çarşınınşehirdeki konumu üzerinde durulmuştur.kinci bölümde amacımız gereği Türk şehirlerindeki temel ticaretmekânlarından biri olan hanların gelişimi incelenmiştir. lk Müslüman Türkdevletleri, Selçuklu ve Anadolu Selçuklu, son olarak da Osmanlı döneminde ticarimekânların gelişimi sırasıyla ele alınmıştır. Sonucunda da bir takım saptamalarlabazı sınıflandırmalara gidilmiştir.Üçüncü bölümde konumuzun diğer önemli ayağı olan stanbul incelenmiştir.stanbul'un coğrafi konumu, doğal özellikleri, tarihsel gelişimi 19. yüzyıla kadarortaya konmuştur. Kentin gelişimi ile beraber ticaretin ve ticari bölgelerin oluşumuda ele alınarak bir sonraki bölüme zemin hazırlanmıştır.IIDördüncü bölümde diğer kaynaklardan bilgiler ve kendi gözlem iletespitlerim doğrultusunda ticaret (hanlar) bölgesinin analizleri yapılmıştır. Buanalizler ışığında ticaret bölgesini adım adım nasıl oluştuğu ortaya konmayaçalışılmıştır.Beşinci ve son bölümde ise stanbul Hanlarını mekân kurgusu yönündeninceleyip farklarını belirledikten sonra genel bir sınıflandırmaya gidilmiştir. Hanlarbölgesinin belirlediğimiz çerçevesi içinde kalan hanlar da tek tek incelenmiştir. Buincelemelerde hanlar, şehirde nasıl konumlandığı ve yakın çevresiyle nasıl bir ilişkiiçinde olduğu gibi işleyiş ve mekân kurgusu yönünden ele alınmıştır.