Mimarlıkta renk: Anlam-okuma-yorumlama

Abstract

Bu çalışmada, mimarlıkta renk kullanımı, rengin niteliğinden kaynaklanan özellikleri, toplumdaki kültürel işleyişlerin, araçların etkilerini ve yapılı çevrenin oluşumunda yer alan soyut ve somut tasarım boyutlarını içeren bir bütünlük içinde incelenmiştir. Renk kullanımının gelişimi 'Anlama', 'Okuma' ve 'Yorumlama' başlıklarını taşıyan üç bölümde, toplumsal yapılardaki önemli değişimlere bağlı olarak sınırları saptanan üç dönem içinde renk ele alınmıştır. 'Anlama' başlığı taşıyan Birinci Bölüm'de, renkle ilgili temel bilgiler ve rengin doğası ele alınmıştır. İlkçağlardan bugüne rengin nesnel ve öznel nitelikleri incelenmiş, modern düşünceyle birlikte renk teorileri ortaya çıkmış ve renk bir bilim alanı haline gelmiştir. Toplumsal değişimlere paralel olarak gerçekleşen renge bakıştaki bu değişiklik, modern sonrasındaki dönemlerde de etkili olmuştur. Bu araştırmalar doğrultusunda, rengin aydınlık ve karanlık ilişkisinde taşıdığı anlamın toplumdaki belirleyici rolü irdelenmiştir. Renk tarih boyunca kültürel bir kod olmuştur. Bilim ve sanatın yanı sıra bu kodlama günlük hayatta kullanılmış ve anlam taşımıştır. 'Okuma' başlığı taşıyan İkinci Bölüm'de mimarlıkta renge yaklaşımlar, anılan üç dönem incelenmiştir. Modern öncesi, modern ve modern sonrası dönemlerin özellikelrinin dayandığı mimarlık düşünceleri dikkate alınmış, ilk bölümün sonuçları ışığında mimarlıkta rengin değerlendirme boyutları ile etkileşimi ele alınmıştır. Mimarlıkta çok-renklilik, tek-renklilik, renksizlik kavramları, rengin biçim, malzeme, yüzey ve doku gibi boyutlarla etkileşimi ortaya konmuştur. Kültürel etkiler, değişen öncelikler ve mimarlık eğitimi gibi konuların bu etkileşimdeki önemi vurgulanmıştır. Şehir ve yapı ölçeğindeki uygulamalarda bu etkileşimlerin izleri sürülmüştür.'Yorumlama' olarak adlandırılan Üçüncü Bölüm'de, ilk iki bölümün sonuçları doğrultusunda renk kullanımının mimarlıktaki parametreleri oluşturulmuştur. Parametrelerin oluşmasında, toplumların varlığını sürdürmek için gerekli olan mekân, iletişim ve zaman öğelerinin mimarlıkta da benzer bir örgü oluşturduğu savı ortaya atılmıştır. Rengin niteliklerine, ortama ve algıya bağlı olarak belirlenen şekil-zemin ifadesi çerçevesinde bu parametreler örnekler üzerinde incelenmiştir. Çalışmanın sonunda, mimarlıkta rengin dönemlere göre değişen kullanımının, kullanım biçimlerini oluşturan soyut ve somut parametrelere ve rengin niteliklerinin algılanmasındaki kültürel faktörlere bağlı olduğu sonucuna varılmıştır. Anahtar Sözcükler: Mimarlık, Renk, Kültür, Malzeme, Saydamlık

This thesis' targets at the in depth study of the use of colour in architecture, intended as a whole formed by the cultural phenomena and media as well as the concrete and abstract dimensions of design active in the formation of the built environment. The First Chapter named 'Understanding' consists of basics of colour as a natural category. The objective and subjective properties of colour and the first colour theories are analysed from a historical perspective beginning from early ages to present. It has to be stressed that this new approach to colour has in turn influenced the view of colour in the later periods. The determinant role that colour plays in the alternation of darkness and light is also evaluated. It has to be stated that colour represents a cultural code throughout the ages. This code applies not only to science and arts but also to the practice of daily life. The Second Chapter called 'Reading' deals with the different approaches to colour in architecture during pre-modern, modern and post-modern era respectively. In the light of the conclusions reached in the first chapter, the criteria used for the understanding of colour in architecture are treated. In this respect, the concepts of monochromatic, multichromatic and achromatic are analysed with regard to such parameters as shape, material, surface and texture. While doing so, the primordial importance of such categories as the cultural framework, the everchanging priorities and the architectural education are underlined both in terms of urban / building scale and applications. The Third Chapter, 'Interpretation', processes the findings of the previous chapters in order to establish the parameters of the use of colour in architecture. The thesis suggests that, such elements as space, time and communication necessary for the existence of the society create a similar conceptual network in the field of architecture. These parameters are subsequently tested in the IVframework of figure-ground duality which is a complex of environmental and perceptive elements. The study concludes that, the use of colour through the different ages is a function of cultural factors shaping the concrete and abstract parameters of use as well as the very perception of colour. Key Words: Architecture, Colour, Culture, Material, Transparency V