İlköğrenim öncesi ve ilköğrenim yapılarında planlama ve tasarım sürecine katılımcı yaklaşım

Abstract

ÖZETBireyin gelişiminde eğitimin rolü tartışmasız kabul gören bir durumdur.Yakın tarihlere kadar, eğitim sürecinin, zorunlu kısmı olarak nitelendirilenilkokuldan liseye kadar olan aşaması üzerindeki çalışmalar yoğunluk kazanmıştır.Ancak okul öncesi eğitimin, özellikle 2-5 yaş arası okul öncesi dönemin bireyintemel kişisel özelliklerinin büyük bir bölümünün oluştuğu, çok önemli bir aşamaolduğu ve eğitimin bu bağlamdaki sürekliliği 1980'den bu yana yapılan çalışmalarlaortaya konulmuştur.?İlköğrenim öncesi ve ilköğrenim yapılarında planlama ve tasarım sürecinekatılımcı yaklaşım? başlıklı bu tez çalışmasında, ilköğrenim öncesi ve ilköğrenimyapıları katılım kavramlı araştırılarak, katımcılık bağlamında irdelenmekte vemekânsal, mimari düzenlemede ne tür katkı sağlanabileceğine yönelik bir araştırmayapılması amaçlanmaktadır.Bu çalışma, ayrıca özellikle son yıllarda, dünyada ve Türkiye'de gittikçegelişen demokratikleşme sorgulaması bağlamında önem kazanan katılımcılığınplanlamadaki yerini irdelemek, katılımcılığın yol/yöntemlerini araştırmayı veplanlamada katılımcı sürecin oluşumuna katkı sağlamayı da amaçlamaktadır. Sonyıllarda sıkça söz edilen ?katılımcı demokrasi? ve ?katılımcı planlama? yaklaşımınınbenimsenmesine ve topluma karşı sorumluluk yüklenen bireylerin, kentlilikbilincinin güçlendirilmesine de destek olmayı hedeflemektedir.Çalışmanın birinci bölümünde; araştırmanın gerekçesi, amacı, kapsamı veyöntemi açıklanmaktadır. Mekân tasarımlarının eğitime olan etkileri buradatanımlanmakta ve tasarım eğitim ilişkisinde ne tür yöntemlerin geliştirilebileceğiaraştırılmaktadır.İkinci bölümde; ilköğrenim öncesi ve ilköğrenim eğitiminin tanımı,özellikleri ve gerekliliği üzerinde durulmaktadır.Üçüncü bölümde; ilköğrenim öncesi ve ilköğrenim eğitim yapıları mimariaçıdan; çevre koşullarına, fiziksel özelliklerine, mekân kurgusu ve mekânlarınkapsamlarına göre incelenerek fonksiyon ve plan şemalarına yer verilmektedir.VDördüncü bölümde; ilköğrenim öncesi ve ilköğrenim eğitim yapılarınınplanlama ve tasarlamasında katılım kavramı araştırılarak, daha sağlıklı birplanlamada katılımcılığın sağlanması için, bireyin neye, nerede, ne zaman, nasılkatkı verebileceğine yönelik çalışmalara yer verilmektedir. İlköğrenim öncesi veilköğrenim eğitim yapıları örneklerinin incelenmesi sonucunda, günümüzdekatılımcılığın planlamadaki yeri ve ilköğrenim ve öncesi eğitim yapılarınınplanlanmasında katılımcılığın olumlu katkıları ortaya konulmak istenmektedir.Beşinci bölümde ise; ilköğrenim öncesi ve ilköğrenim eğitim yapılarınınplanlamasına katılımın sorgulandığı bir anket çalışmasına ve elde edilen sonuçlarındeğerlendirilmesine yer verilmektedir.Sonuçta; tez kapsamında incelenen konu başlıklarının ilişkisi gözetilerekçıkarsamalar yapılmakta ve ilköğrenim ve öncesi eğitim yapılarının planlamasürecine yönelik bazı ilkeler belirlenmekte ve öneriler getirilmektedir.Anahtar Kelimeler: Planlama, Planlama Süreci, Katılım, Katılımcı Yaklaşım,İlköğrenim Yapıları.VI

SUMMARYEducation's role on self improvement is a commonly accepted idea. Untilrecently, people usually tried to improve the formal part of the education processwhich is from primary school until high school. However, research which has beendone from1980 until now show the importance of education before school. Theprincipal personality of people most offen occurs when they are between 2 and 5years old.This thesis which is titled `Participant's View to Education before School andPlanning Process in Primary Schools` aims to do research into education beforeschool and primary schools as a participant, and about the contribution that anarchitect adds to the designing of school environment.The thesis also aims at scrutinizing the participation which is becoming moreimportant in Turkey and the rest of the World, in planning, and searching the methodof participation, and contributing to process of the participation in planning.Moreover, It aims to support the improvement of people's consciousness of beingcity residents who are supposed to be responsible for society, and to help theiradopting to `participating democracy` and ?participating planning` which have beentalked about in recent years.The first part of the thesis includes reasons for the research, aims, inclusionand management, researching to find new methods to improve the relationshipbetween design and education, and the effects of design in the school environment.The second part includes definitions of education before school and primaryschool, their specifications and necessity.The third part includes observing the architecture of the schools, physicalspecifications, environment design with respect to analyzing the functions andconstruction schemes.The fourth part includes providing participation for better planning byresearching the participation concept on the planning of school architecture, andstudies how people can contribute to the process. After observing the architecture ofthe schools, trying to figure out the positive contributions of the recent participationon planning of the school architecture is required.VIIThe fifth part includes a questionnaire about participation in the planning ofschool architecture and the assessment of the questionnaire.The last part includes some inferences which have been made considering therelationship between the main topics of the thesis, some principles which have beendefined about the process of the planning of the school architectures, and somesuggestions which have been made about the process.Key Words: Planning, Planning Process, Participation, Participatory Approach,Elementary Education Buildings.VIII