İnflamatuar barsak hastalıklarında ısı şoku proteini 60 ve 72`nin (HSP 60, HSP 72) intestinal ekspresyonu ve 5-ASA tedavisinin etkileri

Abstract

ÖZET İnflamatuar barsak hastalıkları başlığı altında tanımlanan Ülseratif kolit ve Crohn hastalığının etyopatogenezi henüz tam olarak açıküğa kavuşturulamamıştır. Bu sebeple günümüzde uygulanmakta olan medikal tedaviler geçici iyileşmeler dışında tam olarak şifa sağlayamamaktadır. Etyopatogenezi aydınlatmaya yönelik çalışmaların bir kısmı hücre koruyucu fonksiyonlarının yanında türler arası gösterdikleri moleküler benzerlikten dolayı otoantijen olabilme özelliğine sahip ısı şoku proteinleri (HSP) ile ilgilidir. Mevcut çalışmalardan elde edilen bilgiler İ.B.H.' da HSP' lerin hücre koruyucu fonksiyonlan olduğu yönündedir. Bu koruyucu proteinlerin oluşumunun çeşitli farmakolojik ajanlarla uyanlabümesi Î.B.H. ile ilgili yeni tedavi yaklaşımlarını gündeme getirecektir. Bu çalışmada, Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Enstitüsü ve Gastroenteroloji Bilim Dalı' na başvurarak aktif Ülseratif kolit tanısı almış 12 hasla, aktif Crohn koliti tanısı almış S hasta ve 14'ü irritabl barsak hastalığı, 6' sı internal hemoroid olan 20 kişilik kontrol grubunda, immunohistokimyasal yöntemlerle ısı şoku proteinlerinden HSP60 ve HSP72' nin barsak mukozasındaki ekspresyonlan değerlendirildi. Aktif Ülseratif kolit grubunda HSP60' m epitelyal ekspresyonunun kontrol grubuna göre artmış olduğu tesbit edildi (p < 0.01). Aktif Crohn koliti olan hastalarda ise mononükleer hücrelerde HSP60 ekspresyonunun kontrollere göre artmış olduğu saptandı (p < 0.05). Aktif Ülseratif kolit ve aktif Crohn koliti grubunda HSP72' nin yüzey epiteli ve mononükleer hücrelerde yoğun olarak eksprese edildiği ancak bunun kontrol grubundan farklı olmadığı tesbit edildi. Aktif ve inaktif ÜK grubunda HSP72' nin endotelyal hücrelerdeki ekspresyonunun kontrol grubuna göre arttığı gösterildi (p < 0.01). Çalışmamızın ikinci aşamasında distal koliti olan 12 aktif Ülseratif kolitli hastaya 2 ay süreyle 5-ASA 4 gr/gün lavman tedavisi uygulandı. 5-ASA dışında başka ilaçlar kullanmak zorunda kaldıklarından aktif Crohn koliti olan hastalar bu bölüme dahil edilmediler. 2 ay sonra klinik ve endoskopik olarak remisyonda olan Ülseratif kolitli hastalardan alman biopsi örneklerinde HSP60 ve HSP72 ekspresyonlan yeniden değerlendirilerek literatürde ilk defa 5-ASA' nin HSP ekspresyonuna etkileri in-vivo olarak araştırıldı. Sonuç olarak 5-ASA tedavisiyle HSP72' nin ekspresyonunda bir değişiklik saptanmadı. Ancak HSP 60 ekspresyonu tedavi öncesi mukozal epitelyal hücrelerde artmış olarak bulunurken 5-ASA tedavisi sonrası mononükleer hücrelerde arttığı tesbit edildi. Ancak 5-ASA tedavisi sonrası tesbit edilen bu değişikliklerin ilaç etkisine bağlı olup olmadığım söyleyebilmek için 5-ASA kullanmaksızm remisyonda olan Ülseratif kolitli bir hasta grubuyla karşılaştırıldığı ve daha çok sayıda hastanın dahil edildiği çalışmalara ihtiyaç vardır. 48