Glukagon-benzeri peptid-1, kolesistokinin ve peptid YY akarbozun mide boşalmasını yavaşlatmasına aracılık eder

Abstract

ÖZET Karbonhidratlar, barsaklarda gıdaya özgü duyu mekanizmalarını uyarmakta ve karmaşık nörohormonal yollarla mide boşalma hızını kontrol etmektedirler. Akarboz, a-glukosidaz enzimlerini kompetitif ve geri dönüşebilir olarak, pankreatik a-amilaz aktivitesini ise karışık kompetitif olmayan tarzda bağlanarak inhibe eden, oligosakkaritlerin ve sukrozun emilimini yavaşlatan/geciktiren bakteri orijinli bir oligosakkarittir. Postprandiyal kan şekerini düşürücü etkisinden dolayı, akarboz diabetik hastaların tedavisinde kullanılmaktadır. Akarbozun katı besinlerin mideden boşalma hızları üzerine etkisi bilinmemektedir. Bu çalışma akarbozun katı besinlerin mideden boşalma sürelerini ve üst gastrointestinal sistem motilitesine fizyolojik etkileri olan barsak hormonlarını nasıl değiştirdiğini araştırmak üzere yapılmıştır. Vücut kitle indeksleri normal sınırlar içinde olan 29 sağlıklı erkek gönüllü çalışmaya alındı. Tüm çalışmalar 12 saatlik açlık sonrasında yapıldı. Bir mCi 99mTc-tin kolloid ile işaretlenmiş yumurta içeren katı öğünler yenildikten sonra sintigrafik mide boşalması çekimleri yapıldı. Çalışma 3 grupta gerçekleşti; a) sukroz solüsyonunu takiben 120. dakikada karbonhidratsız öğün, b) karışık öğün, c) karbonhidratsız öğün. Tüm çalışma gruplarında her bir gönüllü biri akarbozlu, diğeri akarbozsuz olmak üzere en az bir hafta ara ile iki kez çalışmaya alındı. Yüz mg akarboz belli miktardaki su veya açık çay içinde çözüldü. Akarboz karbonhidratsız öğünün mideden boşalma hızmı değiştirmedi, ancak sukrozu takiben yenilen karbonhidratsız öğünün hem gecikme zamanını hemde yanlanma zamanını (T50) ve karışık öğünün mideden boşalma yarılanma zamanını (T50) geciktirdi. Karbonhidrat içeren öğünlerde akarboz kan glukoz, plazma insülin ve gastrik inhibitor peptidin (GIP) cevaplarım baskılarken, kolesistokinin (CCK) yanıtını 20. dakika, glukagon-benzeri peptid-1 (GLP-1) ve peptid YY (PYY) yanıtlarını 40-60. dakikalar kadar erken zaman dilimlerinde arttırdı. Karbonhidratsız öğün grubunda 90. dakikadan sonra gözlenen plazma GIP, GLP-1 65ve PYY cevapları akarboz grubunda daha yüksek idi. Akarboz alındığında sukrozu takiben yenilen karbonhidratsız katı öğünün mideden boşalma hızı GIP cevabı ile negatif korelasyon göstermekte idi. Akarboz ile geciktirilmiş karışık öğünün mide boşalma hızı da plazma GLP-1 yanıtı ile pozitif olarak korele idi. Bu çalışmanın sonucunda akarbozun karbonhidrat emilimini değiştirerek mide boşalma hızmı yavaşlattığı düşünülebilir. Karbonhidrat emiliminin akarboz ile değiştiği CCK salgılayan mekanizmalar tarafından oldukça erken, GLP-1 ve PYY salgılayan mekanizmalar tarafından ise biraz daha geç dönemlerde hissedildi. Akarboz ile artmış GLP-1 cevabının karışık öğünün mideden boşalma hızmı yavaşlattığı; CCK ve PYY'nin gastrointestinal sistem motilitesi üzerine nöral ve parakrin etkilerinin olduğu düşünülürse, bu hormonların da mide boşalma hızını yavaşlatmada rol oynadıkları söylenebilir. Diabetik hastalarda akarboz kullanımı ile gözlenen postprandiyal kan glukoz cevabında ki azalmaya, mide boşalma hızını geciktirici etkisinin de rolü olabilir. Karbonhidrat emilimi ile gözlenen plazma hormon cevabındaki değişikliklere ilave olarak, akarboz oc-glukosidaz enzimlerini bağlanarak hormon salınımmı artırmış olabilir. 66