Mimarlıkta tip kavramı ve tipoloji

Abstract

Tez çalışmasının ana teması ?mimarlıkta tip kavramı ve tipoloji?dir. Mimarlıktarihi ve kuramı, mimarlık alanında tip kavramının farklı dönemlerde farklıanlamlarda kullanıldığını göstermektedir. Çalışmanın temel hedefi, mimarlıkkuramında tip kavramının anlamının araştırılmasıdır. Sırasıyla, genel tanımlar,mimarlık alanında tip kavramına farklı dönemlerde yüklenen farklı anlamlarve kavramın mimari tasarım süreci ile ilişkisi çalışmanın bölümlerindeaktarılmaktadır. Konu, tip sözcüğünün mimarlık alanında ilk kez kullanıldığıAydınlanma Dönemi'nden günümüze süregelen çalışmaları kapsamaktadır.Çalışmada izlenilen yöntem, mimarlık alanındaki ilgili literatürün taranarakkuramsal ve nesnel bilgiye ulaşılması, araştırma için gerekli malzemeninortaya çıkarılması ve irdelenmesidir. Çalışma, mimarlık geleneği içerisinden,tip kavramının temel anlamlarını sergileme girişiminde bulunmaktadır.Bununla birlikte, yapılan araştırmanın bütünü üzerinden tip kavramı ile ilgilikesin bir sonuç çıkarılması ya da aktarılan tip kavrayışlarından birinininmeşrulaştırılması gibi bir amaç taşımamaktadır. Dolayısıyla, çalışmanınakışında ortaya çıkan düşüncelerin bazılarının özetlenmesi ve bazıdurumlarda o düşüncelerden türetilebilecek sonuçlar önerilmesi daha uygunolacaktır.Bu bağlamda, tipin, modern dünyaya ait bilimsel bir terim ve araçsalcı biryaklaşımın icadı olduğu ifade edilebilir. Mimarlık alanında, mimari biçiminkökenleri, mimari bilginin kavramsal ve dizgesel kılınması, yaratıcılıksürecinin açıklığa kavuşturulması gibi bir dizi konu ile ilişkilidir. Bu nedenle,kavram soyut ve karmaşık bir yapıya sahiptir. Tip kavramı mimarlık tarihindeüç ayrı dönemde kullanılır. Mimarlığın sırasıyla doğa, seri üretimin mantığı vegeleneksel kent ile ilişkilendirildiği bu dönemlere ait tip kavrayışı birinci tipoloji,ikinci tipoloji ve üçüncü tipoloji olarak adlandırılır. Mimarlığın salt bir tasarımeylemi olarak algılanması, tasarım sürecine yönelik kuramların üretilmesiniberaberinde getirir. Geliştirilen tasarım kuramlarında tip kavramı, birçözümleme aracı olmaktan çok türetmeci bir modelin temel öğesidir.Anahtar SözcüklerMimarlık, Tip, Tipoloji, Biçim, Tasarım

Main theme of the thesis is ?the concept of type and typology in architecture?.History and theory of architecture point out that the concept of type inarchitecture was used in different meanings at different period of times. Mainaim of the thesis is searching the meaning of the concept of type inarchitecture. Chapters of the thesis are on -in order of - general definitions,different meanings of type in architecture at different period of times andinterrelation between the concept of type and architectural design process.Theme is based on theory and praxis of architecture from the period ofEnlightenment -when the word ?type? was first used in architecture- up topresent. The method of the thesis is achieving theoretical and practical datavia searching related literature of architecture and analysis of imperativematerial for research. This thesis is an attempt to display basic explanationsof the concept of type within the tradition of architecture. Besides, it does nothave any scope -based on entire research- of either bringing out certainresults or issues on the concept of type or justification of one of the typeconceptions. Therefore, it would be more appropriate to summarize someideas which appear during the process of research and to propose issuesderived from those ideas according to some specific cases.In this context, it is possible to define type as a scientific term that belongs tomodern world and as an invention of an instrumentalist approach. Inarchitecture, type is interrelated with some specific issues such as the originof architectural form, systematization and conceptualization of architecturalknowledge and definition of creativity. Therefore, it has an abstract andcomplex structure. The concept of type had been used in three differentperiods in history of architecture. Type conceptions of those periods, in whicharchitecture was defined via interrelation with -in order of- nature, logic ofmass production and historical city, are named as first typology, secondtypology and third typology. Perception of architecture as a pure act of design,causes production of theories focusing on design process. In some of thosedesign theories, type is defined as a main element of a generative modelmore than an instrument for analysis.KeywordsArchitecture, Type, Typology, Form, Design