Kentsel yenileşme süreci bağlamında `soylulaştırma`: Fener-Balat örneği

Abstract

Bu çalışmada `kentsel yenileşme' ve `soylulaştırma' kavramlarının ve evrelerininaçıklanması, bölge ve ülke ölçeğinde kentsel yenileşme deneyimlerinin veİstanbul'da yaşanan soylulaştırma süreçlerinin anlatılması ve daha sonra da Fener-Balat'ta uygulanan ve birçok özelliği ile ülkemizde ilk sayılabilecek bir kentselyenileşme projesi olan, Fener ve Balat Rehabilitasyon Projesi'nin değerlendirilmesi,son olarak da bu proje ile birlikte yaşanmaya başlanan Fener ve Balat'takisoylulaştırma sürecinin ele alınması amaçlanmaktadır.`Kentsel yenileşme', temel olarak kentsel alanda yaşanan sorunların, fiziksel,ekonomik ve sosyal boyutların birlikte ele alınıp, bütünleştirici bir yaklaşımlaçözülmesidir. Son dönemde planlamanın gündeminde kentsel yenileşmeuygulamaları ile birlikte tartışılan başka bir kavram olan `soylulaştırma' ise, genelolarak orta ve üst-orta sınıfların kent içinde dar gelirli ve yoksul kesimlerinyaşamakta olduğu, köhneleşmeye yüz tutmuş tarihi konut alanlarına yerleşmelerinive buraları yenileyerek kendi yaşam standartlarına uygun hale getirmelerini içerenbir süreçtir.Fener - Balat Rehabilitasyon Projesi de, bir kentsel yenileşme projesinin ( bunuamaçlamasa da ) sonucunda, uygulama yapılan bölgede soylulaştırma sürecininyaşanmasına yol açabileceği ya da bu süreci hızlandırabileceğine dair bir örnekolarak karşımızda durmaktadır. Bu proje yaşadığı gelişmeler, eğilimler ve bu süreçteortaya çıkan dirençlerle, kentsel yenileşmeyi ifade eden, böyle bir rehabilitasyonprojesinin ne kadar çok boyutlu, karmaşık, birbiriyle bağıntılı, zorlu ve uzun birsüreç olduğunu ortaya koymaktadır.

In this project, the explanation of the concept of urban regeneration andgentrification, and the explanation of their steps will be shown. Also, there will be afocus on the evaluation of Fener-Balat project ?applied in Fener-Balat-, and which isone of the first examples of urban regeneration project in Turkey. Lastly, the processof gentrification in Fener-Balat that has started with this project will be discussed.Urban regeneration is basically the solution to the problems that are encountered inurban areas, with a consolidative approach by taking into consideration theirphysical, economical and social dimensions. However, `gentrification? is the processof settling the middle or upper-middle class people into the historical sites which aredilapidated and in which poor people live. Also, it is the process of rendering thosesites into places that are suitable to the life standard of those people. Recently,gentrification is a hot topic in the urban planning agenda which is discussed with theurban regeneration applications.Although it does not aim it, as a result of urban regeneration project, the Fener-BalatRehabilitation project stands as an example that shows the probability that the urbanregeneration project may cause to experience a gentrification process in theapplication area, or it may accelerate it. This project displays very clearly that such akind of rehabilitation project, which means urban regeneration, is multi dimensional,complicated, interrelated, difficult and a long term process. It is very important tonote here that this project proves it with the inclinations and the experiences that ithas.