Tarihi kentsel çevrelerin korunmasında yasal düzenlemelerin kent kimliğine etkileri Sulukule örneği

Abstract

Kentleşme ile birlikte, kent kimliğinin oluşumunun temeli olan tarihi kentsel çevrelerin korunmasının gerekliliği ortaya çıkmıştır. Kent kimliğinin oluşumunda önemli etkisi olan tarihi kentsel çevreler; fiziksel doku açısından, yapı ölçeğinde taşınmaz kültür varlıkları, alan ölçeğinde tarihi çevre ve yasal düzenlemeler kapsamında kentsel sit alanlarından oluşmakta, sosyal yapı açısından ise orada yaşayanlardan meydana gelmektedir. Kent kimliğinin oluşumundaki etmenlerin sürdürülebilir korunması gerekliliği evrensel bir gerçektir.Bu kapsamda çalışmanın birinci hedefi; kentsel koruma ve kent kimliği ilişkisinde fizik mekan, ekonomik yapı ve sosyal yapının bütüncüllüğünü ortaya koymaktır.Çalışmanın ikinci hedefi; kentsel korumada etkin rol oynayan, uluslararası ve ulusal yasal düzenlemelere bağlı olarak meydana getirilen kurumsal yapının kent kimliğine etkilerini ortaya koymaktır.Tarihi kentsel çevrelerin korunmasında etkin olarak kullanılan ulusal düzenlemelerden, 21/7/1983 kabul tarihli 2863 kanun numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile 16/06/2005 tarih ve 5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkında Kanun ve bu kanunların ilgili kurum ve uygulama araçları incelenmiştir.Tarihi kentsel çevrelerin korunmasının gerekliliği ve bunda etkin rol oynayan yasal ve kurumsal düzenlemelerin kent kimliğine etkilerinin ortaya konulabilmesi için; İstanbul Tarihi Yarımada'daki Neslişah ve Hatice Sultan Mahalleleri olarak tanımlanan ve kamuoyunda adı Sulukule olarak bilinen; 2863 sayılı koruma kanununa göre sit alanı olarak tescillenen, 5366 sayılı yenileme kanununa göre yenileme alanı olarak belirlenen örnek alan incelemesi yapılmıştır.Sonuçta tarihi kentsel çevre olan Sulukule ile ilgili gerçekleştirilen koruma amaçlı imar planında ve yenileme projesinde, kentsel korumanın sadece fizik mekan ile ilgili sorunlarına çözüm arayışına gidildiği, sosyal yapıyı oluşturan yaşayanların, yaşadıkları yerde korunması gerekliliği göz ardı edilerek, bütüncül kentsel koruma ilkelerine uyulmadığı görülmüştür.Anahtar Kelimeler: Tarihi Kentsel Çevrelerde Koruma, Kent Kimliği, Yenileme, Kentsel Koruma ve Yenileme Yasaları, Sulukule

The historical urban environments have a significant impact on the formation of urban environment. In the last ages, conservation of historical urban environments have been very important as urbanization continues. The historical urban environment, in terms of physical tissue is divided into three parts which are construction scale for immovable cultural assets, area scale for historical environment and legal arrangements content for urban site area. It is a universal truth that the factors in the formation of urban identity require sustainable conservation.In this context, the first target of the study is to show the integrity of physical location, economic structure and social structure within the relationship between urban conservation and urban identity. The second aim of the study is to show effects of institutional structure on urban identity. The institutional structure is established depending on national and international regulations and it has an active role on urban conservation.National laws (Conservation of Cultural and Natural Heritage Law, accepted date 21/7/1983, accepted number: 2863? and ?The Law for `conservation by renewing? and `using by reconstruction? the Frazzled Historical and Cultural Monuments, accepted date 16/06/2005, accepted number: 5366? ) actively used for conservation of the historical urban environments, related institutions and application tools are researched in the study.An example of the historical urban environments named; Neslişah and Hatice Sultan neighborhoods, known as Sulukule in public opinion, has been analysed to underline the necessity of conservation of historical urban environments and to show the instutional and legal arrangements effects? on urban identity during conservation. Sulukule is registrated as `site area? according to the conservation law (law number is 2863) and defined as `renovation area? according to the renovation law (law number is 5366).Conservation of urban identity can be not only by conservation of physical area, but also producing policies to conserve the historical urban environment with people who live there. On one hand, it is seen that Conservation Development Plan and Renovation Project for Sulukule Historical Urban Environment are taken aim to solve physical area problems of urban conservation, but on the other hand conservation of social structure of area (people living there) has been ignored. In conclusion, the necessity of integrated urban conservation with social structure is mentioned in the study depending on Sulukule Historical Environment.Keywords: Conservation of Historical Urban Environments, Urban Identitiy, Renovation, Urban Conservation and Renovation al Laws, Sulukule