Huzurevinde kalan yaşlılarda antihipertansifler ile analjezik ve nonsteroidal antiinflamatuvar ilaçların kullanımı

Abstract

ÖZET Atmışbeş yaş üstü kişilerin yaklaşık %80'inde kronik hastalıklar mevcuttur ve uzun süreli tedaviye gereksinim duyarlar. Ayrıca koruyucu bir takım ilaçlar da kullanmaları ve kendi kendilerine ilaç kullanma eğilimleri nedeniyle sıklıkla çok sayıda ilaç kullanmaktadırlar. Yaşlı populasyonda en sık kullanılan ilaç grubu antihipertansifler ile analjezik ve nonsteroidal antiinflamatuvar (NSAİİ) ilaçlardır. Bu çalışma ile, İstanbul Anadolu yakasındaki huzurevlerinde kalan yaşlıların, kullandıkları antihipertansif ve analjezik/NSAİİ'ler ile ilgili bilgi ve tutumlarını öğrenmek, bu ilaçların, kullanılan diğer ilaçlarla uygunluğu değerlendirilmek istenilmiştir. Araştırma, Ağustos-Ekim 2001 tarihlerinde, istanbul Anadolu yakasındaki huzurevlerinde ileri derece bir hastalığı olmayan, Standardize Edilmiş Mini Mental Testte (SMMT) 24 ve üzerinde puan alan, konuşma, işitme ve ifade sorunu olmayan 65 yaş ve üstü 247 kişi ile yüz yüze görüşülerek yapılmıştır. Çalışmaya katılanların kullandıkları ve kullanmayıp bulundurdukları her bir ilaç, görülerek kaydedilmiş; bulundurulan analjezik/NSAİİ'ler ve antihipertansifler ile ilgili kullanım sıklığı, kullanım amacı, yan etki bilgisi, ilacın kimin tarafından yazıldığı ya da önerildiği sorgulanmış; herbir ilacın son kullanma tarihinin geçip geçmediğine bakılmıştır. Ayrıca, düşme sıklığı, ortostatik hipotansiyon (OH) ve vücut kütle indeksleri (VKİ) değerlendirilmiştir. Çalışmaya katılanların %77'sinde polifarmasi saptanmıştır. Kadınlarda ve sık doktora gidenlerde polifarmasinin daha fazla olduğu gözlenmiştir. Antihipertansif ve analjezik/NSAİİ kullanımında, genel olarak, kişilerin uygun ilaçlarla, uygun doz ve zamanda tedavi edildiği, ancak kişilerin kullandıkları ilaçlar hakkında, özellikle kullanım amacı ve yan etkileriyle ilgili bilgilerinin yeterli olmadığı saptanmıştır. Tek seferlik yatar pozisyondaki sistolik kan basıncı ölçümlerinde antihipertansif kullanımına rağmen kan basınçlarının normal düzeyden anlamlı derecede yüksek olduğu saptanmıştır (p<0,05). Bu durum, uygun antihipertansif kullanılmasına rağmen kişilerin kan basınçlarının iyi düzenlenmediğini düşündürrmüştür. Kadınların anlamlı olarak daha fazla analjezik/NSAİİ kullandığı tespit edilmiştir. Analjezik/NSAİİ kullananların %51,9'unun günlük yaşam aktivitelerinden en az birinde bağımlılık gösterdiği saptanmıştır. NSAİİ kullananların, kullanmayanlara göre daha fazla ilaç kullandığı ve bulundurduğu gözlenmiştir (p<0,05). Bu durum, günlük aktivitelerinde bağımlılığı fazla olanların özellikle kadınların, daha fazla NSAİİkullandığını ve bu nedenle NSAİİ'ler ile ilgili daha fazla sorunla karşılaşabileceğini düşündürmüştür. Çalışmaya katılanların %43'ünde antihipertansifler ve analjezik/NSAlI'ler ile ilgili potansiyel ilaç-ilaç etkileşmesi (PİİE) saptanmıştır. Kadın cinsiyetin, kullanılan ve bulundurulan ilaç sayısının fazla olmasının, PİİE için risk oluşturduğunu düşündüren istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Ayrıca, sistolik ve diyastolik kan basıncı yüksekliği ile düşmenin, antihipertansif ve NSAİİ ile ilgili PllE'nin sonucu olduğu düşünülmüştür. Çalışmaya katılanların %24'ünde OH saptanmıştır. Yatar durumdaki sistolik kan basıncının daha yüksek olmasıyla OH varlığı arasında doğrusal bir ilişki saptanmıştır. Kullanılan antihipertansiflerle OH varlığı arasında bir ilişki saptanmamış; bu durum, antihipertansiflerin OH'den koruduğunu düşündürmüştür. Yaşlılarda en sık reçetelerien ilaç grupları olan antihipertansifler ile analjezik/NSAİİ'in birlikte ya da ayrı ayrı ayrı kullanılmasının yaratabileceği sorunlar nedeniyle bu iki ilaç grubunun, yaşlılarda kullanımının daha yakından takip edilmesi gerekmektedir. Bu çalışma ile ülkemizde ilk kez yaşlılarda antihipertansifler ile anlajezik/NSAİl'lerin kullanılmasının doğurabileceği potansiyel sorunlardan polifarmasi, potansiyel ilaç etkileşmeleri, ortostatik hipotansiyon ve düşme sıklığı araştırılmıştır. m

SUMMARY Among the individuals above 65 year old, 80% suffer from chronic diseases and need long term treatment. Usually they use numerous medicines because they have a tendency to administer medication by themselves and typically they take additional preventive medication. Elderly individuals most frequently use antihypertensive and `analgesic/nonsteroidal anti-inflammatory drugs (NSAIDs)`. By this study it is aimed to find out the knowledge and attitude of elderly individuals hosted by residential homes in the Anatolian-region of Istanbul, regarding the analgesic/NSAIDs and antihypertensive medications and to evaluate the compatibility of these medicine groups with other medication. The study was carried out in residential homes in the Anatolian-region of Istanbul during August 2001 and October 2001 by face to face interviews with 65 and above year old 247 individuals who scored 24 or more points in Standardized Mini Mental Test and not suffering from speech, understanding, expression disorders or any serious disease. Each medication, participants either used or not used but held, was recorded at sight and inquired for the frequency and aim of its use in relation with the antihypertensives and NSAIDs they hold. Each medication was checked for who has prescribed or recommended it and for the expiration date. Falling incidences, orthostatic hypotension (OH) and body mass index of individuals were evaluated. Polypharmacy was detected for 77% of the participants and it was observed to be more frequent in women and the individuals who visit physician oftener. Regarding the antihypertensive and analgesic/NSAID administration, generally individuals were treated with proper drugs, dose and timing, but their knowledge about the side effects and especially the aim of the medication was inadequate. One-time resting position systolic blood pressure measurements were found high (p<0,05) despite the antihypertensive medication treatment. This situation suggests that the blood pressures of individuals were not properly managed. Women were significantly taking more analgesics/NSAIDs. Among participants who were using the analgesic/NSAIDs, 51,9% showed dependency in at least one daily activity. NSAIDs users were using and holding more medicines compared to the non-users (p<0,05). This suggests that individuals who had more dependent in daily activities and especially woman may potentially face more problems regarding the analgesic/NSAIDs. IVAmong participants, in 43% potential drug-drug interactions (PDDI) was detected regarding antihypertensive medications and analgesic/NSAIDs. A statistical relation was found suggesting that the high number of drugs `used` and `not-used- but-held` by women, may be considered as a higher risk for PDDI for women. In addition, high systolic and diastolic blood pressure levels and collapsing may be considered as a result of PDDI due to antihypertensive medication and analgesic/NSAID use. Orthostatic hypotension was detected in 24% of the participants. A relation was observed between OH and high supine position systolic blood pressure levels. Irrelevance between OH and the `used` antihypertensive drugs may suggest that these medicines prevent OH. Due to possible problems that may be caused by simultaneous or separate usage of analgesic/NSAIDs and antihypertensive medications which are the most frequently prescribed dugs for elderly, managing these two groups of medicines should be more closely followed. By this study, some of the potential problems that may result from usage of analgesic/NSAIDs and antihypertensive medications in elderly, such as polypharmacy, potential drug interactions, orthostatic hypotension and falling incidences, are examined for the first time in our country. %C YÜKSEKÖGR^ÎM KSmüüS DOKÜMANTASYON MSRKEÖ