19. yüzyıl sonrası Türkiye`de toplumsal değişimlerin konut mekanına etkisi

Abstract

Zamanla değişen toplumsal yapı, farklılaşan yaşam ve kültür, temel yaşama birimi olan konut mekanına etki etmektedir. Türkiye'de konut kültürü bugünkü durumuna gelene kadar çeşitli evrelerden geçmiştir. Toplumsal değişimlerin yaşama mekanına etkisinin araştırılabilmesi adına konu; `'19. Yüzyıl Sonrası Türkiye'de Toplumsal Değişimlerin Konut Mekanına Etkisi'' dir.İlk bölümde; ``Mekan '' ve ``Konut'' kavramlarına genel olarak değinilip, ardından; `İnsan ve Mekan İlişkisi', `Aile Kavramı' ve `Toplumsal Yapı ve Konut İlişkisi' nden bahsedilmektedir. İkinci bölümde; Batılılaşma ile başlayan toplumsal değişimlerin konut mekanına etkisini gözlemleyebilmek adına, bu süreç öncesi dönem ele alınmıştır. Kendi kültürünü yaşayabilen bu dönem toplumunun yaşama birimi incelenmiştir. Üçüncü bölümde; Türkiye'de Batı etkisiyle başlayan ve günümüze kadar devam eden toplumsal değişimlerin yaşama kültürüne ve konut mekanına etkisi incelenmiştir. Bu süreç incelenirken konu zamansal olarak dört döneme ayrılmıştır. İlk dönem, 19. yüzyılın ikinci yarısından Cumhuriyete kadar geçen süredir. Bu dönemde Endüstri Devriminin etkisiyle Osmanlı İmparatorluğu Dünya kapitalizmine eklemlenmek durumunda kalacak, içe kapalı yapısını değiştirmek yolunda bir Batılılaşma sürecine girecektir. İkinci dönem ise Cumhuriyet'in ilanıyla başlayacaktır. Tanzimat hareketleriyle başlamış olan modernite projesi daha da etkili olarak Cumhuriyet rejiminin ana unsurlarından biri haline gelecektir. Ardından patlak veren II. Dünya Savaşı ile üçüncü döneme geçilecektir. Sanayileşmenin de etkisiyle köyler çözülecek, toprak el değiştirecek ve köyden kente zorunlu göç hız kazanacaktır. Dördüncü dönem ise 1980'li yıllarda dünyada iletişim ağının yayılmasıyla toplumlar küreselleşmenin etkisi altında kalmaya başlayacaklardır. Bu bölümlerin her birinin alt başlığında, tüm bu toplumsal değişimler neticesinde, şekil değiştiren aile yapısı ve konut kültürüne yansımaları anlatılmıştır. Ardından çalışmanın temel konusu olan konut mekanın toplumsal değişimlerden nasıl etkilendiği, mekanlarının nasıl farklılaştığı incelenmiştir. Eklerde araştırma konusunu oluşturan dönemlere ait konutların mekansal oluşumları örneklerle incelenmiştir. Sonuç bölümünde; toplumsal değişimlerin aileye ve bireye yansımasıyla ortaya çıkan yeni yaşam biçimlerinin, konut mekanının nasıl bir yol izleyerek değiştiği anlatılmıştır.

The social structure that alters in the process of time, life and culture which undergo a change, effect the residential estate that is the fundamental living unit. In Turkey, the habitation culture has passed through various stages until it has become its contemporary state. In order to be able to research on the effects of social alterations on dwellings, the subject is: `The Effects Of Social Alterations On The Dwellings In Turkey After The 19th Century`In the first section, `location` and `habitation` concepts are expressed in general. Afterwards, the relationship between human and location, the concept of family and the relationship between the social structure and dwelling are mentioned. In the second section, in order to observe the effects of social alterations to the habitation that has started by the Westernization, before the era of this period is studied. In the third section, the effects of social alterations on the dwelling culture in Turkey and its location which has started by the influence of the Western countries, is studied. While this periodical study is held, the alterations that can be intensively observed is dealed rather than the contemporary habitations. During the observation, this subject is separated to 4 sections chronically. The first era is the time that passed between the second half of the Nineteenth Century to the Republic of Turkey. In this era, the Ottoman Empire had to deal with the global capitalism and began to change its introverted structure in the means of Westernization after the Industrial Revolution. The second era begins with the declaration of the Turkish Republic. With the break out of the second World War, we pass through the third era. In this period, multi-party system takes place. Therefore; the modernization project doesn't take place as its usual target and continues with a populist approach. Due to the effect of Industrialization, villages alterithe soil change of hands and the compulsory immigration from villages to cities gain speed. The fourth era begins with the spread of the communication system in the 1980's,in which societies are influenced by the globalization. In the subtitles of each section, according to these social alterations, the transforming family structure and its reflections to the habitation culture is expressed. Samples of the habitation related with this change, are available in the annex. Next, how the location of the habitation is effected by the social alterations and how the residences have changed is examined as the basic subjects of the survey. In the epilogue, the new life styles that appeared due to the reflection of social alteration of the individual and the families and how the dwellings proceed the alterations is depicted.